رعایت آنها واجب و ضروری است و کسی اجازه ندارد آنها را نادیده بگیرد. اهمیت این موضوع به اندازهای است که به فرموده امام علی علیه السلام هیچ حُرمتی به اندازه حرمت همنشینی و همسایگی مورد تأکید قرار نگرفته است.۱
به همین سبب است که در روایاتی، حرمت همسایه در ردیف حرمت والدین و خویشاوندان نزدیک قرار گرفته است؛ مانند آنچه رسول اکرم صلی الله علیه و اله ضمن بخشنامهای به مهاجران، انصار و تمامی اهل یثرب فرمودند:
حُرْمَةُ الْجَارِ عَلَى الْجَارِ كَحُرْمَةِ أُمِّه؛
حرمت همسایه برای همسایهاش مانند حرمتی است که برای مادرش دارد.۲
پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله با تمام وجود، حریمِ خانواده همسایه را حرمت مینهاد و معتقد بود: سرقت از خانه همسایه همانند سرقت از ده خانه دیگر است.۳ آن حضرت حتی در آن روزگار، بیحرمتی به سگِ همسایه را نیز ممنوع میدانست؛ زیرا چنین کارهایی موجبات بیحرمتی و ناراحتی همسایه را فراهم میسازد.۴
آنچه از مجموعه روایات باب همسایگی برمیآید، آن است که شاید یکی از عوامل حرمت همسایه، قرابت و اتّصال باشد؛ زیرا افراد با همسایه خود به یگانگی و همبستگی میرسند و در سایه آن مانند خویشاوندی، قرابت و تعلّق حاصل میشود و وابستگیِ به وجود آمده، زمینه برآورده شدنِ نیازهای مادی و معنوی را فراهم میآورد؛ ازاینرو همسایگان با یکدیگر به خانوادهای بزرگ، منسجم و متّحد تبدیل میشوند.۵
1.. «مَا تَأَکدَتِ الْحُرْمَةُ بِمِثْلِ الْمُصَاحَبَةِ وَ الْمُجَاوَرَةِ» (تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص۴۱۴، ح۹۴۴۰؛ لیثی، عیون الحکم و المواعظ، ص۴۷۶، ح۸۷۳۱).
2.. الکافی (دار الحدیث)، ج۴، باب حقالجوار، ص۷۵۶، ح۳۷۵۷.
3.. دانشنامۀ قرآن و حدیث، ج۹، ص۲۲۶، ح۲۳۹۱۵؛ تفسیر ابن کثیر، ج۶، ص۱۳۵.
4.. «اذا ضَربتَ کَلبَ جارک فقَد آذیتَه» (مستدرک الوسائل، ج۸، ص۴۲۳، ح۹۸۷۴، به نقل از لبّ اللباب قطب راوندی).
5.. امام حسین علیه السلام فرمودند: «الجوارُ قَرابَةٌ»؛ همسایگی، نوعی خویشاوندی است (تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۴۶).