235
درآمدی بر اخلاق همسایگی بر اساس آموزه‌های اسلامی

قانون آپارتمان نشینی راه دادخواهی و استیفای حق از همسایه را مراجعه به مدیر ساختمان و هیئت مدیره می‏‏داند و اگر این روش مؤثر نبود، می‏‏توان از بزرگان و معتمدان محله و مجتمع در حل مشکل یاری جُست، ولی به هر حال این روایت می‏‏تواند اشاره‏‏ای باشد به این مسئله که حق، گرفتنی است نه دادنی! و برای ایفای حقوق خود می‏توان از همین روش استفاده کرد که روشی مشروع و مطلوب خداوند متعال است؛ لذا نباید به انتظار نشست تا کارها خود به خود پیش رود، بلکه در برخی موارد برای گرفتن حق خود از دیگران، باید اقدام شایسته و جدّی به عمل آورد و یکی از این اقدامات، دادخواهی از مردم علیه ظالم است؛ زیرا آموزه‏‏های اسلامی به هیچ مسلمانی اجازه ظلم ‏‏پذیری و ظالم ‏‏پروری نداده است و زیر بار ستم ‏‏رفتن و تن به ظلم ‏‏دادن، از نظر اسلام، مذموم است و دفاع از حقّ خود، اصلی مسلّم و عقلی و مورد تأیید اسلام است.

به اذعان شهید مطهری:

از نظر اسلام، انسان همچنان که اصل احترام به حدود خود و حقوق دیگران را باید مقدس بشمارد، باید اصل دفاع از حقوق را نیز مقدس تلقّی کند؛ دفاع از شرف و عزّت و آبرو، دفاع از ناموس، دفاع از عقیده، دفاع از ثروت، همه را مقدس بشمارد. انسان باید بداند حق، گرفتنى است نه دادنى! انسان باید بداند این گرفتن باید به صورت جدّ و مطالبه و نیرومندى باشد، نه از قبیل مطالبه سائل و متضرّع‏.۱

امام علی علیه السلام نیز می‏فرماید:

لَا یمْنَعُ الضَّیمَ‏ الذَّلِیلُ وَ لَا یدْرَكُ الْحَقُّ إِلَّا بِالْجِدّ.

افراد ضعیف و ناتوان هرگز نمی‏‏توانند ظلم و ستم را دور کنند؛ و حق، جز با تلاش و کوشش به دست نمی‏‏آید.۲

1.. یادداشت‏ها، ج‏۱۱، ص۲۸۸ (اصول و مبانى اخلاق اسلامى).

2.. نهج ‏‏البلاغه، خطبۀ ۲۹.


درآمدی بر اخلاق همسایگی بر اساس آموزه‌های اسلامی
234

همسایه‏های مزاحم تذکر دهند و اگر در رفتار آنان تغییری حاصل نشد، مدیر ساختمان براساس وظیفه قانونی‏اش می‏تواند به استناد ماده ۶۱۸ قانون مجازات اسلامی که از مجازات‏های بازدارنده نیز محسوب می‏شود، به اتهام سلب آسایش و آرامش، از آنان شکایت کند.

ج. دادخواهی از همسایگان

در صورتی که صبر و تذکرات و توصیه‏‏های گفتاری در برخورد با همسایگان بدرفتار به نتیجه‏‏ای مطلوب نرسید، راهکار بعدی، دادخواهی و طرح شکایت نزد همسایگان دیگر و درخواست کمک از آنهاست.

امام باقر علیه السلام در این باره فرمودند:

شخصى نزد پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله آمد و از اذیت همسایه‏اش شکایت کرد. آن حضرت فرمود: صبر کن! براى مرتبه دوم آمد و شکایت کرد، باز هم پیامبر اکرم فرمود: صبر کن! مرتبه سوم وقتى آن شخص آمد و از آزار همسایه‏اش شکایت کرد، رسول خدا به او فرمود: روز جمعه که مردم از خانه خارج مى‏شوند، وسائلت را از خانه خارج کن و سر راه مردم بگذار تا کسانى که براى نماز جمعه مى‏روند، آن را ببینند. اگر از تو پرسیدند: چرا چنین کردى؟ بگو به خاطر اذیت این مرد. آن شخص همین کار را کرد. همسایه‏آزار، وقتى این صحنه را دید، نزد آن فرد آمد و گفت: وسایل خود را داخل خانه ببر! به خدا قسم که دیگر چنین کارى نخواهم کرد.۱

گرچه امروزه شاید به دلایلی نتوان چنین کرد و این کار، آفاتی داشته باشد، اما

1.. «جَاءَ رَجُلٌ إِلَى النَّبِی صلی الله علیه و اله فَشَکا إِلَیهِ أَذًى‏ مِنْ‏ جَارِهِ‏ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و اله اصْبِرْ ثُمَّ أَتَاهُ ثَانِیةً فَقَالَ لَهُ النَّبِی صلی الله علیه و اله اصْبِرْ ثُمَّ عَادَ إِلَیهِ فَشَکاهُ ثَالِثَةً فَقَالَ النَّبِی صلی الله علیه و اله لِلرَّجُلِ الَّذِی شَکا إِذَا کانَ عِنْدَ رَوَاحِ النَّاسِ إِلَى الْجُمُعَةِ فَأَخْرِجْ مَتَاعَک إِلَى الطَّرِیقِ حَتَّى یرَاهُ مَنْ یرُوحُ إِلَى الْجُمُعَةِ فَإِذَا سَأَلُوک فَأَخْبِرْهُمْ قَالَ فَفَعَلَ فَأَتَاهُ جَارُهُ الْمُؤْذِی لَهُ فَقَالَ لَهُ رُدَّ مَتَاعَک فَلَک اللَّهُ عَلَی أَنْ لَا أَعُودَ» (الکافی (دار الحدیث)، ج۴، ص۷۶۰، ح۳۷۶۸).

  • نام منبع :
    درآمدی بر اخلاق همسایگی بر اساس آموزه‌های اسلامی
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد تقي سبحاني نيا
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 10218
صفحه از 268
پرینت  ارسال به