219
درآمدی بر اخلاق همسایگی بر اساس آموزه‌های اسلامی

ب. تمهیدات کالبدی

معاشرت و تعامل اجتماعی میان همسایگان، علاوه بر مجاورت، نیازمند فضای فیزیکی برای ملاقات و گفت‏وگوست. ساختار کالبدی و فیزیکی، ممکن است گشاینده یا محدود کننده فرصت‏‏ها برای ارتباط باشد.

فضاهای مذهبی (مسجد، حسینیه، تکیه و مُصلّا)، فضاهای شهری (مراکز خرید، ایستگاه اتوبوس و پیاده‏‏رو)، فضاهای فرهنگی ـ آموزشی (فرهنگسرا، کانون فرهنگی، کتابخانه، سینما، نمایشگاه) و فضاهای ورزشی و تفریحی از تمهیدات کالبدی است که زمینه معاشرت و تعامل اجتماعی مطلوب را فراهم می‏‏سازد.

ایجاد فضاهای یاد شده، بیشتر بر عهده وزارت مسکن، شهرداری‏‏ها و دیگر مسئولان شهر سازی است که باید با هماهنگی و برنامه ریزی یکسان اقدام کنند.

ج. تشکیل گروه‏‏های همیاری

مهم‏ترین عامل در افزایش تعامل و مشارکت‏های اجتماعی، حاکمیت فرهنگ همیاری در جامعه است. همیاری و تعاون، اساس سنّت اسلامی و به معنای کمک ‏‏رسانی به یکدیگر است.۱ بر این پایه، یکی از شاخه‏‏های ارتباط اجتماعی در جامعه اسلامی، همیاری و تعاون گروهی است که برکات فراوانی را به همراه خواهد داشت.

همیاری به شکل‏‏گیری ایده‏‏های جدید و جست‏وجوی راه‏‏های مقابله با مشکلات فراروی اعضا کمک می‏کند. همچنین کمک به جامعه برای حل مشکلات عمومی و تلاش برای تغییر نگرش‏‏ها نسبت به مسائل، از دیگر فواید شکل‏‏گیری گروه‏‏های همیاری و همکاری گروهی است.

تشکیل گروه‏‏های مطالعاتی برای شناسایی مشکلات و موارد نابهنجار در سطح محلی توسط هیئت مدیره مجتمع‏ها، تشکیل گروه‏‏های کوچک تولید خانگی، تأسیس صندوق قرض‏‏الحسنه برای رفع نیازهای مالی ساکنان، دلجویی هیئت

1.. ترجمۀ تفسیر المیزان، ج۵، ص۱۶۳.


درآمدی بر اخلاق همسایگی بر اساس آموزه‌های اسلامی
218

اقتصادی «استفاده از انرژی رابطه»، به تعامل با یکدیگر بپردازند۱؛ بدین معنا که افراد در هر تعامل اجتماعی، براساس مکانیسم «داده ـ ستاده» سعی می‏‏کنند حداکثر رضایت و پاداش را با حداقل هزینه کسب کنند.۲

هر قدر که نتیجه اعمال افراد بیشتر باشد، به انجام آن اعمال تمایل بیشتری خواهند داشت. همسایگان یک مجتمع آپارتمانی نیز در تعامل صحیح و مبتنی بر قواعد درست با یکدیگر به نتایج و برکاتی دست می‏یابند که شرح آن در بحث «ارمغان اخلاق همسایگی» در بخش یکم از نظر گذشت.

در یک نگاه اجمالی و با ملاحظه متون اسلامی درباره همسایه و همسایه‏‏داری، به نظر می‏‏رسد که تعامل با همسایگان مراتب و مراحلی دارد که مرتبه حداقلی آن، عدم آزار رسانی و پرهیز از ایجاد زحمت برای همسایه است و در مرحله متوسط، رسیدگی، نیکوکاری و خدمت ‏‏رسانی به اوست و در مرحله حداکثری نیز داشتن ارتباط صمیمی با همسایگان است که در صورت فراهم ‏‏بودن شرایط آن، مورد توصیه و تأکید است.

راهکارهای عملی

الف. آموزش همگانی تعامل اجتماعی

بدیهی است که «زندگی، آموختنی است»؛ پس برقراری ارتباط سالم و سازنده با دیگران، به‏ویژه با همسایگان، نیاز به آموزش همگانی، آگاه سازی و اطلاع رسانی مستمر دارد. این مهم بر دوش مراکز فرهنگی و تربیتی، آموزش و پرورش، خانواده‏‏ها، رسانه‏‏های جمعی و مدیریت مجتمع‏‏های مسکونی است که باید با برنامه‏‏ریزی دقیق و سرمایه‏‏گذاری صحیح انجام شود.

1.. روان‏‏شناسی اجتماعی (دیدگاه‏‏ها و نظریه‏‏ها)، ص۷۴.

2.. همان، ص۸۴.

  • نام منبع :
    درآمدی بر اخلاق همسایگی بر اساس آموزه‌های اسلامی
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد تقي سبحاني نيا
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 10086
صفحه از 268
پرینت  ارسال به