205
درآمدی بر اخلاق همسایگی بر اساس آموزه‌های اسلامی

می‏یابند. به بیان دیگر، به جا آوردن ادب هر چیزی به معنای آراستن کار به آرایه‏های پسندیده و جذابی است که خداوند از آن به «اَحسَن»، یعنی «نیکوترین» تعبیر کرده است۱؛ بنابراین اگر رفتارهای اجتماعی به آداب آراسته شود، به گونه‏ای تأثیرگذار، زیبا و جذاب می‏شود که همگان بدان گرایش می‏یابند و شخص دارنده آداب را الگوی خود قرار خواهند داد.

در آیات قرآنی هرچند واژه «ادب» و مشتقات آن نیامده، ولی مصادیقی از نیکوترین اعمال و رفتارها بیان شده که گواه روشنی بر توجّه و اهتمام خداوند متعال به مفهوم ادب و اخلاق در زندگی بشر است؛ برای نمونه، قرآن‏‏کریم در آداب ورود به حریم زندگی افراد می‏فرماید:

( یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَدْخُلُوا بُیوتاً غَیرَ بُیوتِكُمْ حَتَّى تَسْتَأْنِسُوا وَ تُسَلِّمُوا عَلى‏ أَهْلِها ذلِكُمْ خَیرٌ لَكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُون۲؛

اى کسانى که ایمان آورده‏اید، به خانه‏هایى غیر از خانه‏هاى خودتان وارد نشوید تا آن‏که اجازه بگیرید و بر اهل آن سلام گویید. این براى شما بهتر است؛ باشد که متذکر شوید).

از این آیه استفاده می‏‏شود که مصلحت دستور اجازه‏‏گرفتن، محترم شمردن حریم خصوصی، پوشاندن عورات مردم و حفظ حیای اجتماعی است؛ پس وقتی انسان هنگام ورود به خانه دیگران اجازه بگیرد و صاحب‏خانه را به استیناس خود آگاه سازد و سپس داخل شود و سلام کند، در حقیقت او را در پوشاندن آنچه باید بپوشاند، کمک کرده است و استمرار این شیوه پسندیده مایه استحکام اخوت و

1.. انعام: ۱۵۲: ( وَ لا تَقْرَبُوا مالَ الْیتیمِ إِلاَّ بِالَّتی‏ هِی أَحْسَن‏)؛ هود: ۷: ( وَ هُوَ الَّذی خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ فی‏ سِتَّةِ أَیامٍ وَ كانَ عَرْشُهُ عَلَى الْماءِ لِیبْلُوَكُمْ أَیكُمْ أَحْسَنُ عَمَلا)؛ اسرا: ۵۳: (وَ قُلْ لِعِبادی یقُولُوا الَّتی‏ هِی أَحْسَن)؛ مؤمنون: ۹۶: ( ادْفَعْ بِالَّتی‏ هِی أَحْسَنُ السَّیئَةَ نَحْنُ أَعْلَمُ بِما یصِفُون)؛ زمر: ۱۸: ( الَّذینَ یسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُولئِكَ الَّذینَ هَداهُمُ اللَّهُ وَ أُولئِكَ هُمْ أُولُوا الْأَلْباب)؛ فصلت: ۳۴: ( وَ لا تَسْتَوِی الْحَسَنَةُ وَ لاَ السَّیئَةُ ادْفَعْ بِالَّتی‏ هِی أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذی بَینَكَ وَ بَینَهُ عَداوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِی حَمیم‏).

2.. نور: ۲۷.


درآمدی بر اخلاق همسایگی بر اساس آموزه‌های اسلامی
204

تملّک آپارتمان‏ها ساکت است، با معیار اخلاق و آداب اسلامی، شرایط را بسنجند و به ‏جای ترجیح دادن سود شخصی، با روحیه‏‏ای دیگرگرایانه، منافع عمومی را ارجح بدانند؛ چون در سایه تأمین منافع عمومی، آرامش و آسودگی خاطر برای همه همسایگان حاصل خواهد شد.

راهبرد‏‏های علمی و عملی

برای رفع مشکلات و چالش‏‏های همسایگی در فضاهای آپارتمانی و ترویج فرهنگ آپارتمان نشینی باید با نگاهی کلان، ضمن آموزش آداب و اخلاق اجتماعی و التزام به پایبندی به قوانین آپارتمان ‏نشینی، روحیه جمع‏‏گرایی و جلب منفعت عمومی را نیز تقویت کرد که در ادامه به تبیین اجمالی این راهبردهای علمی و عملی می‏‏پردازیم.

۱. آموزش اخلاق و آداب اجتماعی

بی‏‏گمان بسیاری از مشکلات همسایگی ریشه در رعایت نکردن اخلاق و آداب اجتماعی دارد. آداب اجتماعی، آداب و رسوم و تشریفاتی است که جامعه آنها را در روابط اجتماعی تجویز می‏‏کند و برخی از آنها به ‏جا مانده از سنّت‏‏ها و برخی ناشی از تجدد و انتقال فرهنگی است.۱

«آداب»، ضوابط ارتباطات اجتماعی است که اگر رعایت شود، روابط همسایگی شکل بسیار زیبا و جذابی پیدا می‏کند. «آداب» جمع «ادب» و به معنای ظرافت و دقّت در رفتار است که علامه طباطبایی این حُسن و ظرافت را همان موافقت با هدفِ زندگی معنا کرده است.۲

«آداب» آرایه‏هایی است که کارها به آن آراسته می‏شوند و زیبایی تمام و کمالی

1.. دایرة ‏‏‏‏المعارف تطبیقی علوم اجتماعی، ص۲۰. وقت شناسی، وفای به عهد، پرهیز از فریاد زدن در محیط‏های عمومی، گرامی داشتن، تواضع، رسیدگی، همیاری و... از زمرۀ آداب اجتماعی است.

2.. ترجمۀ تفسیر المیزان، ج۶، ص۲۷۳-۲۷۴.

  • نام منبع :
    درآمدی بر اخلاق همسایگی بر اساس آموزه‌های اسلامی
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد تقي سبحاني نيا
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 10164
صفحه از 268
پرینت  ارسال به