195
درآمدی بر اخلاق همسایگی بر اساس آموزه‌های اسلامی

متمایزی در این نوع سکونت و همسایگی دیده می‏‏شود که لازمه‏‏اش برخورداری از اخلاق و وضع مقررات و ضوابطی مدوّن است تا در سایه آن، مسئولیت‏‏ها و وظایف همسایگان در قبال یکدیگر مشخص و تبیین گردد.

همسایه‏‏داری آپارتمانی در دو الگو

مجموعه‏‏های مسکونی آپارتمانی عمدتاً برای صرفه‏‏جویی در مصرف مصالح و انرژی، رفع مشکل کمبود زمین و مسکن و همچنین به انگیزه‏‏های اقتصادی یا اجتماعی و در الگوهای متفاوت ساخته می‏‏شوند؛ به‏ویژه ساختمان‏‏های مرتفع بیشتر برای دو هدف سودجویی و کمک‏‏های اجتماعی ساخته می‏‏شوند. ساختمان‏‏هایی که اهداف اقتصادی دارد، به ابتکار اشخاص یا شرکت‏‏های ساختمانی ساخته شده، برای فروش یا اجاره واگذار می‏‏شوند. ساختمان‏های دیگر که به مسکن اجتماعی اختصاص دارد، توسط دولت و شهرداری‏‏ها ساخته می‏‏شود تا مسکن ارزان ‏‏قیمت در اختیار مردم قرار داده شود.

به هر حال در یک نگاه کلی می‏‏توان آپارتمان‏‏ها را به دو گروه اصلی تقسیم کرد که در آن، ساختمان‏های متعارف یا کوتاه ‏‏مرتبه (۴-۸ طبقه) و بلند مرتبه یا برج (۹-۱۰۰ طبقه) نامیده می‏‏شوند.۱

هر یک از الگوهای یاد شده از خصوصیات کالبدی ـ فضایی کاملاً متفاوتی برخوردارند و برای هر یک نقاط ضعف و قوّتی وجود دارد، لیکن مهم این است که همسایگی یعنی در پرتو دیگری زیستن و از برکات وجود یکدیگر برخوردار ‏‏شدن و در زیر یک چتر بودن، ولی امروزه همسایگی با ظهور آپارتمان، این معنا را از دست داده است و در نگاه بسیاری از مردم و مسئولان، آپارتمان ‏‏نشینی و در کنار هم ‏‏بودن خانه‏‏ها

1.. ساخت برج‏‏ها و آسمان‏‏خراش‏ها یکی از دستاوردهای معماران شیکاگو است که نخستین بار در این شهر انجام شد و سپس در نیویورک رواج یافت و پس از چندی به‏‏مثابه یک پدیدۀ شهری جهانی، اکثر شهرهای بزرگ جهان را فراگرفت (شهر و فضای شهری؛ بررسی شهر، مسائل و ساختارهای شهری، ص۴۲۴).


درآمدی بر اخلاق همسایگی بر اساس آموزه‌های اسلامی
194

البته با رشد و توسعه آپارتمان، به‏ویژه با ساخت مجتمع‏‏های مسکن مهر در شهرهای بزرگ و کوچک ایران، امروزه زندگی آپارتمانی، بخشی از زندگی شهری است؛ به گونه‏‏ای که براساس آمار، از جمعیت کل کشور ۳۹/۷۱ درصد در شهرها زندگی می‏‏کنند۱ که بسیاری از آنان زندگی آپارتمانی دارند.۲

حاصل آن‏که به علت تغییرات اجتماعی، محدودیت‏‏های محیطی، هزینه‏‏های بالای تهیه زمین و مسکن و نیز عدم مدیریت و بی‏‏توجّهی برخی دولتمردان و مسئولان مسکن و شهرسازی، مهاجرت و گسترش پروژه‏‏های مسکن مهر و... در برخی شهرها چاره‏‏ای جز گردن نهادن به زندگی آپارتمانی نیست؛ گرچه به اعتقاد ما آپارتمان ‏‏نشینی قبایی ناسازگار بر تن ایرانیان است.

بر همین اساس و بناچار، ضمن پذیرش این نوع زندگی، باید برای تدوین اخلاق آپارتمان ‏‏نشینی و ضوابط همسایگی آپارتمانی چاره‏‏ای اندیشید تا آپارتمان به دلیل وارداتی بودنش، با گسترش خود، فرهنگ اسلامی ـ ایرانی را مضمحل و تباه نسازد؛ گرچه نمی‏‏توان از این نکته هم چشم پوشید که همسایگی آپارتمانی فوایدی نیز به همراه دارد؛ از جمله: نظم ‏‏پذیری و انضباط اجتماعیِ ساکنان، امنیت مالی و جانی، تقویت روحیه اتحاد و همدلی، تمرین مکارم اخلاقی (انصاف، ایثار، احسان، عفو و تحمل همسایه) و....۳

با توجّه به نوع متفاوت زندگی آپارتمان ‏‏نشینی، می‏توان آن را زمینه ‏‏ساز ایجاد اخلاق و حقوقی متفاوت از زندگی سنّتی دانست که در نتیجه آن، عرصه همسایه‏‏داری، بسیار محدود و حساس شده است؛ چنان‏که در منازل آپارتمانی به سبب ارتباط نزدیکی که خانه‏‏ها با یکدیگر دارند، مراعات حال همسایگان، شرایط حساس‏تری به خود گرفته است و به همین سبب جلوه‏‏های اخلاقی مثبت و منفی

1.. سالنامۀ آمارهای جمعیتی سال ۱۳۹۳ سازمان ثبت احوال کشور، ص۵.

2.. روزنامۀ خراسان، شمارۀ ۱۸۰۲۰، ۱۱/۱۰/۱۳۹۰.

3.. اخلاق همسایه‏‏داری و آپارتمان‏‏ نشینی، ص۳۷.

  • نام منبع :
    درآمدی بر اخلاق همسایگی بر اساس آموزه‌های اسلامی
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد تقي سبحاني نيا
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 11027
صفحه از 268
پرینت  ارسال به