سوگمندانه امروزه یکی از مهمترین عارضهها و ناهنجاریها در روابط اجتماعی، بیتفاوتی نسبت به مسائل و مشکلات اجتماعی است که دامنه آن به تعاملات همسایگان نیز رسیده است.
«بیتفاوتی» ترجمهای از واژه انگلیسی «apathy» است. این واژه در حوزههای علمی مختلف زبان فارسی با ترجمههای مختلفی آمده است که «دلمردگی»۱ نیز یکی از این مفهوم سازیهاست.
افزودن پسوند «اجتماعی» به واژه «بیتفاوتی»، اصطلاحی مهم در ادبیات علوم اجتماعی با عنوان «بیتفاوتی اجتماعی» مطرح ساخته که به «بیقیدی اجتماعی» تفسیر میشود.۲ برخی نیز آن را «بیحالی» یا «بیعاطفگی اجتماعی» ترجمه کردهاند که یکی از مظاهر و مسائل خاص جامعه جدید شهری معرفی شده است.۳
به هر حال، بیتفاوتی نسبت به دیگران و بهویژه همسایگان، از آفتها و آسیبهای مهم در روابط انسانی است که مانعی بزرگ در برابر مشارکت اجتماعی و سیاسی افراد جامعه و نیز یکى از پیامدهای گسترش سریع شهرنشینی و از ویژگىهاى زندگى صنعتى به شمار میآید.
محکومیت بیتفاوتی در دادگاه وجدان انسانها نیاز به اثبات ندارد؛ زیرا به خودی خود روشن است که دغدغه داشتن درباره سعادت و رفاه دیگران، اساس عاطفه انسانی است.
علاوه بر آن، در نظام اخلاقی اسلام در میان اصول انسانشناختی، اصل مسئولیت، اصلی است که بیتفاوتی را برنمیتابد و مسئول بودن، در برابر خداوند، خود و دیگران مطرح شده است؛ یعنی برپایه معیارهای اسلامی، انسان کسی است