ندارد، بلکه زمینه بروز آن در مناسبات همسایگی، بیشتر از سایر ساحتهای زندگی است؛ زیرا مجاورت و همسایگی، بهویژه در مجتمعهای مسکونی، گاهی شرایط را به گونهای پیش میبرد که برخی خواه ناخواه به دنبال پیگیری امور پنهانی همسایگان خود برمیآیند.
این رذیله اخلاقی از کلام پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله استنباط میشود. ایشان در رأس مصیبتهاى کمرشکن، از همسایهاى یاد میکنند که چشمانش تو را مىپاید: «وَ جَارٌ عَینُهُ تَرْعَاک»۱؛ لذا شاید بتوان گفت که تجسّس، پاییدن همسایگان است برای آگاهی یافتن از مسائل پنهانی آنان.
تجسّس، «جستوجوی امور شخصی و پنهانى دیگران»۲ است؛ امورى که مردم آنها را از دیگران پنهان میکنند، اما دیگران کنجکاوی میکنند تا از آنها باخبر شوند.۳ جاسوس را نیز که درباره اوضاع مردم و محلّه کنجکاوى میکند، به همین سبب جاسوس گویند.۴
در برخی روایات از رذیله تجسّس با عنوان «زشتترین عیبها و بدترین گناهان» یاد شده است؛ چنانکه امیرمؤمنان على علیه السلام فرمود:
تَتَبَّعُ الْعُیوبِ مِنْ أَقْبَحِ الْعُیوبِ وَ شَرِّ السَّیئاتِ۵.
جستوجوی عیب دیگران، از زشتترین عیوب و بدترین گناهان است.
قرآنکریم نیز با صراحت، ضمن آیه (یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا... لا تَجَسَّسُوا...)۶ مؤمنان را از تجسّس نهى میکند؛ زیرا کنجکاوی در زندگی شخصی همسایگان و آگاهی از عیبهای ایشان، عامل مؤثرى در ایجاد هرج و مرج اجتماعی، ناامنی اخلاقی و
