155
درآمدی بر اخلاق همسایگی بر اساس آموزه‌های اسلامی

می‏‏رسد این مسئله در میان تمام نبایدهای اخلاقی در تعامل با همسایگان، جایگاه ویژه و رتبه نخست را داراست؛ به گونه‏‏ای که در روایات اسلامی مربوط به حقوق همسایگان، نخستین تکلیف، پرهیز از آزار رسانی بیان شده است.

امام علی علیه السلام در بیان نشانه‏‏های افراد باتقوا از میان ده‏‏ها خصلت اخلاقی و رفتاری در روابط همسایگان، با عبارت «ولا یُضارُّ بالجار»۱، به عدم آزار رسانی اشاره می‏‏کند.

پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و اله نیز با عبارت «مَنْ‏ آذَى‏ جَارَهُ‏ حَرَّمَ اللَّهُ عَلَیهِ رِیحَ الْجَنَّةِ وَ مَأْواهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصِیرُ»۲ اعلام می‏‏کنند که هر کس به همسایه‏‏اش آزار برساند، خداوند بوی بهشت را بر او حرام می‏‏گرداند و جایگاه وی دوزخ خواهد بود.

اهمیت این موضوع به قدری است که پیشوایان معصوم علیهم السلام در درگاه الهی به خداوند متعال پناه می‏‏جویند که مبادا خود، همسایه آزار باشند یا در مجاورت همسایه‏‏ای قرار گیرند که از اذیت دیگران پروایی ندارد.

امام صادق علیه السلام هنگامی که از عرفات به سوی مشعر ‏‏الحرام در حال حرکت بود، از پیشگاه خداوند سبحان چنین درخواست می‏‏کند:

اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِكَ أَنْ أَظْلِمَ، أَوْ أُظْلَمَ، أَوْ أَقْطَعَ رَحِماً، أَوْ أُوذِی‏ جَاراً۳.

بار خدایا! به تو پناه می‏‏آورم از این‏که به کسی ستم کنم یا مورد ستم قرار گیرم یا همسایه‏‏ای را بیازارم!

همچنین پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و اله در مقام مناجات با خدا از درگاه وی چنین تقاضا می‏‏کند:

اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِكَ مِنْ... جَارٍ یؤْذینی۴.

بار خدایا! به تو پناه می‏‏جویم از همسایه‏‏ای که مرا آزار دهد!

1.. نهج ‏‏البلاغه، خطبۀ ۱۹۳.

2.. کتاب من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۱۳، ح۴۹۶۸؛ صدوق، ألامالی، ص۴۲۸.

3.. الکافی (دار الحدیث)، ج۹، ص۴۱، ح۷۷۵۴.

4.. جامع الاخبار، ص۱۳۲؛ بحار الانوار، ج‏۹۲، ص۳۶۰، دعای پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله.


درآمدی بر اخلاق همسایگی بر اساس آموزه‌های اسلامی
154

فصل دوم

نبایدها و ناشایست‏‏های اخلاقی و رفتاری همسایگان

مقدمه

در برابر جلوه‏‏های مثبت همسایه‏‏داری، آنچه در میان همسایه‏‏ها به جهت تفاوت فرهنگی، اقتصادی و ناهمسانی وضعیت و موقعیت زندگی‏‏ها مشاهده می‏‏شود، خُلقیات و رفتارهای ناشایستی است که احتمالاً مشکلاتی را برای ساکنان محله یا مجتمع‏‏های مسکونی به وجود می‏آورد که برخی شکایت‏‏های همسایه‏‏ها از یکدیگر به همین خُلقیات و رفتارهای ناپسند برمی‏‏گردد.

مزاحمت و آزار رسانی، خیانت، افشای ناخوشایندها، تحقیر، تجسّس، حسادت و... از شاخص‏‏ترین و مهم‏ترین نباید‏‏ها و ناشایست‏‏های اخلاقی و رفتاری همسایگان در قبال یکدیگر است که همه آنها از متن آیات قرآن و روایات اسلامی استخراج شده است. البته برخی موارد یاد شده به روابط همسایگی اختصاص ندارد، ولی زمینه ظهور آن در تعاملات همسایگان، بیش از موقعیت‏‏های دیگر است.

۱. مزاحمت و آزار رسانی

یکی از ناشایسته‏‏ترین رفتارها در قبال همسایگان، مزاحمت و آزار رساندن است که این رذیله نتیجه ناآگاهی از حقوق و حدّ و حریم دیگران و رعایت نکردن آنهاست و به نظر

  • نام منبع :
    درآمدی بر اخلاق همسایگی بر اساس آموزه‌های اسلامی
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد تقي سبحاني نيا
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 11023
صفحه از 268
پرینت  ارسال به