برای رسیدن به آن، تمرین و مجاهدت لازم است.
در منظومه اخلاقی اسلام، عفو و گذشت از خطای دیگران، هیچگاه به معنای ظلم پذیری نیست؛ زیرا از یک سو اسلام با ظلم کردن و ظلم پذیرفتن مخالف است و ازاینرو دفاع از مال، جان و ناموس را واجب کرده است و از سوی دیگر، عفو با ظلم پذیری متفاوت است؛ چرا که ظلم پذیری حاکی از ضعف، ترس و سستی اراده است، اما عفو، نشانه قوّت نفس و بلند نظری و بزرگواری است. کسانی که نظر بلند و روح بزرگ دارند، از خطاهای دیگران چشمپوشی میکنند و از حق شخصی خود درمیگذرند.
گذشته از این، عفو و گذشت، آثاری همچون عزّت و سربلندی دارد که با ظلم پذیری قابل جمع نیست؛ چنانکه امام رضا علیه السلام فرمود:
إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى مَا یزِیدُ بِحُسْنِ الْعَفْوِ إِلَّا عِزّاً ۱.
خداوند به نیکی عفو، جز عزّت نمیافزاید.
همچنین میان عفو و عزّت، رابطه حقیقی و مستقیم وجود دارد؛ یعنی کسانی که از آزار و بیوفایی مردم رنجیده نمیشوند و با تحمل و گذشت، درمیگذرند، عیار وجود خود را بالاتر میبرند و بر ارزش خود میافزایند؛ چنانکه سعدی شیرازی میگوید:
بنابراین عزّت و سربلندی، گوهری است که در دل دریای گذشت و چشمپوشی پدید میآید؛ چرا که عزّت را خداوند سبحان به بندگان میبخشد۲ و راه آن عفو و گذشت از خطای دیگران است و نیز خداوند متعال خودش پاداش عفوکننده را بر عهده گرفته است.۳