صدا و رفت آمد و... است و در زندگی آپارتمانی، همسایه مجبور است از میهمانان متعددی پذیرایی کند؛ پس این مواقع بهتر است او را یاری و مزاحمت‏های ناخواسته را تحمل کرد؛ چرا که این تحمل و آبروداری شما با رفتار پسندیده او با میهمانان آینده شما جبران خواهد شد.

۱۰. عفو و گذشت

عفو، یکی دیگر از تکالیف اخلاقی همسایگان در مقابل یکدیگر است که به «ترک عقوبت، گذشت، بخشودن و نادیده گرفتن» معنا شده است^۱؛ چنان‏که قرآن‏‏کریم می‏فرماید: (عَفَا اللَّهُ عَمَّا سَلَفَ...)^۲؛ خداوند از گذشته چشم پوشید.

بخشایش و پایان دادن به تنفّر و رنجش خاطر، به جای انتقام و مقابله به مثل، از افعال پسندیده و کلیدی است که در زندگی فردی و اجتماعی انسان نقش مهمی ایفا می‏‏کند و آیات و روایات بسیاری در فضیلت و ستایش آن وارد شده است؛ از جمله، خداوند متعال در سفارش به «عفو» به پیامبر خود چنین دستور می‏دهد:

(خُذِ الْعَفْوَ وَ أْمُرْ بِالْعُرْفِ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْجاهِلین^۳؛

عفو و گذشت پیشه ‏‏کن و به کار پسندیده فرمان ده و از نادان‏ها روى برتاب!)

به گفته برخی مفسران، «أخذ» به معناى ملازمت و ترک نکردن چیزی است؛ پس (خُذِ الْعَفْوَ) یعنی همواره بدی‏‏هایی را که بر تو روا می‏دارند، بپوشان و از حق انتقام که عقل اجتماعى براى بعضى بر بعضى دیگر تجویز مى‏کند، صرف‏‏نظر نما و هیچ وقت این رویه را ترک مکن!

البته در مواردى که حق دیگران با بی‏احترامی به ایشان ضایع مى‏شود، عقلاً عفو

گوناگون به این مهم پرداخته است^۱؛ پس محال است خداوند سبحان پاداش صبر افراد را خواری آنها قرار دهد، بلکه پایان ستم به دیگران، چیزی جز ذلّت و درماندگی نیست و خدای‏‏تعالی نیز بارها در قرآن‏‏کریم تذکر داده است که ستمگران را دوست ندارد؛ لذا آنان هدایت نمی‏یابند و به عزّت نمی‏‏رسند: (وَ اللَّهُ لا یهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمین‏).^۲

به همین دلیل امام صادق علیه السلام در پاسخ مردی که از همسایه خود به آن حضرت شکایت کرده بود، او را به صبر در مقابل وی سفارش کرد و وقتی آن مرد گفت: با این کار، مردم نسبت ذلیل بودن را به من می‏‏دهند، آن حضرت در پاسخ به این تصور باطل که «صبر موجب ذلّت می‏‏شود»، فرمود:

إِنَّمَا الذَّلِیلُ مَنْ ظَلَمَ^۳.

به درستی که ذلیل کسی است که ستم کند.

حاصل آن‏که شکیبایی در برابر آزار دیگران، به‏ویژه همسایگان، موجب ذلّت و منجر به ظالم پروری نخواهد بود؛ زیرا پایان ستم، خواری و هلاکت است و سرانجام شکیبایی، چیزی جز گشایش و کامیابی نیست.^۴

نکته مهم دیگر این‏که همیشه اذیت و آزارها آگاهانه و تعمّدی نیست تا فاعل آنها را همسایه بد بخوانیم، بلکه اقتضای زندگی اجتماعی یا زندگی در کنار همسایه، پذیرش برخی محدودیت‏‏ها و مشکلات ناخواسته است؛ یعنی همیشه در کنار خوبی‏ها، سختی و زحمت نیز وجود دارد؛ بر همین اساس برخی اذیت‏‏های همسایه، طبیعی و ناخواسته است و اینجاست که صبر و شکیبایی همسایگان، ضرورت دو چندان می‏‏یابد. برای مثال، جشن عروسی همسایگان مقتضیِ سر و