خوش‏‏همسایگی را به شکیبایی در مقابل آزارهای همسایه تفسیر کرده‏‏اند.^۱

در کلامی دیگر از امام علی علیه السلام این‏گونه آمده است که کمال نیکی، در سایه تحمل ناروایی برادران و همسایگان حاصل می‏‏گردد:

مَن أتَّبَعَ الإحسان بالإحسان و احتَمَلَ جنایات الإخوان و الجیران فَقَد أكمَل البِرّ^۲.

هر کس پی در پی نیکی کند و ظلم و بدی‏‏های برادران و همسایگان را تحمل کند، به درستی که نیکی را تکمیل کرده است.

برای آراسته شدن به زیور شکیبایی باید به این نکته مهم آگاهی داشت که مطابق آیات قرآن کریم و روایات معصومان علیهم السلام مصیبت و سختی از سنت‏های قطعی پروردگار است^۳ و خلقت و آفرینش انسان در سختی و دشواری پیچیده شده است^۴ و یکی از سختی‏‏های اجتناب ناپذیر در زندگی مؤمنان، روبه‏رو شدن با همسایگان بد است.

برپایه روایات، انسان مؤمن از سه سختی رهایی نمی‏‏یابد و چه بسا هر سه برایش فراهم شود: یا شریک خانه‏‏ای دارد که در را به رویش ببندد و آزارش دهد یا همسایه‏‏ای که او را آزار دهد یا چیزی بر سر راه و نیازهایش قرار گیرد که وی را اذیت کند و اگر مؤمنی بر سر کوهی باشد، خدا شیطانی بر او می‏گمارد که آزارش دهد و ایمانش را همدم او سازد تا با آن از هیچ کس نترسد.^۵

بنابراین باید پذیرفت که اختیار انسان در بود یا نبودِ برخی سختی‏های زندگی

در این مناجات، افضال (احسان) و عطیّه (بخشش) از مصادیق تعاهد به شمار آمده است و پیداست که مراعات این مسئولیت اخلاقی در تعامل با همسایگان به طور طبیعی موجب حفظ و تقویت پیوند محبت و همدلی با همسایه می‏شود.

در حدیثی دیگر، از نشانه‏‏های پیروان معصومان علیهم السلام مراعات و سرکشی به حال همسایگان نیازمند، تهیدست، بدهکار و یتیمان اعلام شده است.^۱

۹. شکیبایی بر آزار

در منابع اسلامی «شکیبایی در مقابل آزار همسایگان» محبوب خدا و از نشانه‏‏های انسان باایمان و از ویژگی‏‏های همسایه خوب معرفی شده است. در گزارشی تاریخی آمده است که فردی نزد رسول اکرم صلی الله علیه و اله آمد و از اذیّت همسایه‏‏اش شکایت کرد و پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله وی را به صبر در برابر آزار همسایه فراخواند و فرمود: «کفَّ أَذَاک عَنْهُ واصْبِرْ لِأَذَاهُ»^۲؛ از اذیت او دست بازدار و در برابر آزارش شکیبایی کن.

محدّث نوری در کتاب مستدرک الوسائل بابی با عنوان «بَابُ اسْتِحْبَابِ الصَّبْرِ عَلَى أَذَى الْجَارِ وَ غَیرِهِ‏» ایجاد کرده و ضمن احادیثی به ارزش تحمل اذیت همسایه اشاره کرده است؛ برای مثال از حضرت امام علی علیه السلام نقل می‏‏کند که ایشان فرمود:

لَیسَ حُسْنُ الْجِوَارِ أَنْ تَكُفَّ أَذَاكَ عَنْ جَارِكَ بَلْ حُسْنُ الْجِوَارِ أَنْ تَحْتَمِلَ أَذَى جَارِكَ^۳.

حُسن همجواری و خوش‏‏همسایگی این نیست که دست از آزار همسایه بازداری، بلکه حُسن همجواری آن است که اذیت همسایه‏‏ات را تحمل کنی!

از امام موسی بن جعفر علیهما السلام نیز همین مضمون نقل شده است که ایشان هم