127
درآمدی بر اخلاق همسایگی بر اساس آموزه‌های اسلامی

قطع روابط دوستانه و نابودی دین و ایمان افراد، نتیجه دیگری ندارد؛ در صورتی که تمام تلاش اسلام آن است که همبستگی اجتماعی و اتحاد و یکپاچگی صفوف مسلمانان حفظ شود تا در سایه آن، کمال دنیایی و سعادت اخروی برای یکایک مسلمانان فراهم گردد.

۶. عیب پوشی

یکی دیگر از مسئولیت‏‏های همسایگان در قبال هم که از بزرگ‏ترین شاخه‏‏های خیرخواهی۱ به شمار می‏‏آید، عیب پوشی و حفظ اسرار همسایه است که از ضروری‏‏ترین مسائل اخلاقی و از لوازم زندگی اجتماعیِ اخلاق محور محسوب می‏‏شود؛ ازاین‏رو عیب پوشی در معارف اسلامی از فضایل اخلاقی و شرایط ایمان به حساب آمده است که باید آن را از خداوند سبحان آموخت۲؛ چرا که او «ستّار العیوب» و دوستدار نادیده گرفتن لغزش‏‏های مؤمنان است.۳

جامعه مؤمنان باید با تأسّی از اولیای الهی و خصلت‏های نیکوی آنان، بر بدی‏‏ها و عیوب دیگران چشم بندند و در راستای ابراز و اشاعه آنها برنیایند؛ زیرا افشای بدی‏‏ها یا اسرار دیگران موجب آزار و هتک حرمت آنان می‏‏گردد که این مهم بر مبنای اصول اخلاقی «کرامت انسان»، «حرمت همسایگی و هم‏نشینی» و «ضرر نرساندن به هم‏نوع» امری ناروا و قبیح است؛ به همین سبب در آموزه‏‏های اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام همسایه خوب کسی است که بدی‏‏ها را بپوشاند و خوبی‏‏ها را فریاد زند، نه برعکس.۴

امام باقر علیه السلام پوشاندن هفتاد گناه کبیره از مؤمن را از وظایف مؤمنان در برابر یکدیگر برشمرده و فرموده‏اند:

1.. جامع السعادات، ج‏۲، ص۳۶۲.

2.. الکافی (دار الحدیث)، ج۲، ص۲۴۱، ح۳۹؛ امالی صدوق، ص۳۲۹.

3.. نساء، ۳۱.

4.. امام باقر علیه السلام: «مِنَ الْقَوَاصِمِ‏ الْفَوَاقِرِ الَّتِی تَقْصِمُ الظَّهْرَ جَارُ السَّوْءِ إِنْ رَأى‏ حَسَنَةً أَخْفَاهَا وَ إِنْ رَأى‏ سَیئَةً أَفْشَاهَا» (الکافی (دارالحدیث)، ج‏۴ ، ص۷۶۱، ح۳۷۷۰).


درآمدی بر اخلاق همسایگی بر اساس آموزه‌های اسلامی
126

و خویشاوندان و دوستان و آشنایان و همسایگان ما را از مردان و زنان اهل ایمان در جایی محکم و در قلعه‏‏ای نگهبان و در پناهگاهی بازدارنده از شرّ شیطان ایمن دار و بر آنها جوشنی نگه‏دارنده بپوشان و به دست آنها حربه‏‏ای بُرّان عطا فرما!

همچنین امام علی بن موسی الرضا علیه السلام نیز دستور می‏‏دادند به هنگام خروج از منزل به سوی حج خانه خدا برای خانواده، فرزندان، همسایگان و برادران ایمانی چنین دعا کنید:

اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَوْدِعُكَ‏ الْیوْمَ دِینِی وَ مَالِی وَ نَفْسِی وَ أَهْلِی وَ وُلْدِی وَ جَمِیعَ جِیرَانِی وَ إِخْوَانِی الْمُؤْمِنِینَ الشَّاهِدَ مِنَّا وَ الْغَائِبَ عَنَّا۱.

بار خدایا! امروز دین، مال، جان، خانواده، فرزندان و همه همسایگان و برادران ایمانیِ حاضر و غایب خود را به تو می‏‏سپارم.

پنجم. آشتی دادن

یکی دیگر از جلوه‏‏های خیرخواهی برای همسایگان، آشتی دادن است که در بیان امام علی علیه السلام از برترین مصادیق خیرخواهی معرفی شده است که در عبارتی کوتاه می‏فرمایند:

مِنْ أَفْضَلِ النُّصْحِ‏ الْإِشَارَةُ بِالصُّلْح‏۲.

از برترین خیرخواهی‏‏ها راهنمایی به مسالمت و سازش (میان افراد) است.

صحنه اجتماع میدان برخورد و مواجهه با یکدیگر است؛ پس کشمکش و تزاحم میان افراد، دور از انتظار نیست؛ به‏ویژه در مناسبات شغلی، خانوادگی و همسایگی که شاهد اختلاف‏‏ها و نزاع‏‏هایی هستیم و همواره بسیاری از آنها بی‏‏پایه و بی‏‏نتیجه است. در چنین موقعیت‏‏هایی بهترین کار، راهنمایی طرفین به صلح و دعوت به سازش و پایان دادن به درگیری‏‏هاست؛ چرا که ادامه یافتن اختلاف‏‏ها جز

1.. الفقه المنسوب إلى الإمام الرضا علیه السلام، ص۲۱۵.

2.. تصنیف غرر الحکم، ص۲۲۵، ح۴۵۵۴.

  • نام منبع :
    درآمدی بر اخلاق همسایگی بر اساس آموزه‌های اسلامی
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد تقي سبحاني نيا
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 10159
صفحه از 268
پرینت  ارسال به