125
درآمدی بر اخلاق همسایگی بر اساس آموزه‌های اسلامی

پیکر مفاهیم ارزشی روح تازه‏‏ای دمیده می‏‏شود و عوامل ضعف و نابودی اخلاق و فرهنگ جامعه ریشه‏‏کن شده، نوعی مصونیت سازی حاصل می‏‏گردد.

چهارم. دعا

یکی از جلوه‏‏های خیرخواهی، دعای همسایگان و درخواست خیر و خوبی از پیشگاه خداوند برای همدیگر است که یکی از ثمرات آن انس و پیوند اجتماعی است. دعا برای همسایه‏‏ها زمینه محبت به آنها و روح خدمت رسانی به ایشان را در دل انسان تقویت می‏کند و در نتیجه، حسادت، تنگ‏‏نظری و دشمنی از آنان دور می‏شود. به همین دلیل اهل بیت علیهم السلام‏ همگی در دعا به حال همسایگان خود سعی وافری داشتند؛ از جمله حضرت فاطمه زهرا علیها السلام در رفتار و کلام خود این مهم را به امام حسن مجتبی علیه السلام آموخت و فرمود:

یا بُنیّ! الجار ثُمّ الدار۱.

ای فرزندم! در دعا کردن، نخست باید برای همسایه دعا کرد و سپس برای اهل خانه.

امام زین‏العابدین علیه السلام نیز در دعا برای دوستان و همسایگان خود به درگاه الهی چنین عرضه می‏‏داشت:

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجْعَلْ آبَاءَنَا وَ أُمَّهَاتِنَا وَ أَوْلَادَنَا وَ أَهَالِینَا وَ ذَوِی أَرْحَامِنَا وَ قَرَابَاتِنَا وَ جِیرَانَنَا مِنَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ مِنْهُ فِی حِرْزٍ حَارِزٍ، وَ حِصْنٍ حَافِظٍ، وَ كَهْفٍ مَانِعٍ، وَ أَلْبِسْهُمْ مِنْهُ جُنَناً وَاقِیةً، وَ أَعْطِهِمْ عَلَیهِ أَسْلِحَةً مَاضِیةً۲.

بار خدایا! بر محمد و خاندانش درود فرست و پدران و مادران و فرزندان

1.. روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، ج۲، ص۳۲۹؛ کشف الغمة فی معرفة الأئمة، ج۱، ص۴۶۸؛ الاختصاص، ص۳۳۷ (در این منبع، سخن مزبور از وصایای لقمان حکیم به شمار آمده است)؛ بحارالانوار، ج‏۴۳، ص۸۲.

2.. صحیفة کاملة سجادیه، دعای ۱۷؛ المصباح، ص۳۱۱.


درآمدی بر اخلاق همسایگی بر اساس آموزه‌های اسلامی
124

زیان فردى ممکن است به یک زیان اجتماعى تبدیل شود؛ بنابراین براساس منطق و عقل، هر فرد باید برای پاک ماندن محیط زیست خود، با تمام توان، تلاش و کوشش کند؛ چنان‏که امام علی علیه السلام فرمود:

مَنْ لَهُ‏ جَارٌ وَ یعْمَلُ بِالْمَعَاصِی فَلَمْ ینْهَهُ فَهُوَ شَرِیكُهُ۱.

هرکس همسایه‏‏اش گناه می‏‏کند، ولی وی را از گناه بازنمی‏‏دارد، در گناه او شریک خواهد بود.

طبق گزارش برخی از منابع اهل سنت، پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و اله در ضمن بیان خطبه‏‏ای فرمود:

چه شده است مردمانی را که به همسایگان خود علم و فقه نمی‏‏آموزند؟ چرا آنها را امر به معروف و نهی از منکر نمی‏‏کنند؟ حتماً باید همسایگانتان را آموزش دهید و آنها را امر به معروف و نهی از منکر کنید؛ در غیر این صورت شما را با عقوبت در دنیا معالجه خواهم کرد.۲

یکی از مهم‏ترین ثمرات امر به معروف و نهی از منکر در نظام همسایگی، اصلاح و تصحیح اخلاق و حفظ فرهنگ عمومی جامعه است؛ چرا که نظارت عمومی و دیدبانی جمعی توسط افراد جامعه، زمینه ایجاد و رشد افکار انحرافی و رفتارهای ناهنجار را از بین می‏‏برد و باعث بقا و توسعه ارزش‏‏ها و هنجارها در جامعه می‏گردد.

دعوت به خیر، اعتقاد به حق را به وسیله تلقین و یادآورى در دل‏ها تثبیت مى‏کند و امر به معروف و نهى از منکر، از ظهور عواملى که مانع رسوخ اعتقادات حق در نفوس جامعه است، جلوگیرى مى‏کند.۳

با امر به معروف و نهی از منکر، عادت‏‏ها و سنت‏‏های غلط از میان رفته و به

1.. ارشاد القلوب، ج۱، ص۱۸۳.

2.. تاریخ دمشق، ج۳۲، ص۵۸؛ اُسد الغابة، ج۱، ص۱۶۲؛ کنز العمال، ج۳، ص۶۸۴، ح۸۴۵۷.

3.. روابط اجتماعی در اسلام، علامه طباطبایی، ص۱۳۱.

  • نام منبع :
    درآمدی بر اخلاق همسایگی بر اساس آموزه‌های اسلامی
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد تقي سبحاني نيا
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 10198
صفحه از 268
پرینت  ارسال به