می‏‏کند و در ادامه، خمس و زکات را نیز از مصادیق آن به شمار می‏‏آورد.^۱

به نظر علامه طباطبایی نیز «ماعون» به معنای هر کار یا چیزی است که به شخص محتاج داده شود و نیازی از زندگی او را برآورد؛ مانند قرض، هدیه، عاریه و....^۲

بدین ترتیب می‏توان مراد از «ماعون‏» را اسباب و لوازمى دانست که تهیه‏اش براى همگان میسور نیست و غالباً از همسایگان امانت گرفته می‏‏شود؛ مانند دیگ‏‏هاى بزرگ یا ظروف میهمانى و.... البته گاهی برخی از همسایگان نسبت به این لوازم، امانتدار خوبی نیستند یا به موقع به صاحب آن بازنمی‏‏گردانند که در این شرایط برمبنای روایتی از امام صادق علیه السلام پرهیز و منع از امانت دادن به آنها مذمت نشده است؛ چنان‏که شخصى از امام صادق علیه السلام پرسید: ما همسایگانى داریم که چون چیزی از ما امانت می‏گیرند، آن را می‏‏شکنند و سالم به ما برنمی‏‏گردانند؛ آیا بر ما گناهى است اگر از ایشان دریغ کنیم؟ امام علیه السلام نیز در پاسخ فرمودند:

لَا لَیسَ عَلَیكُمْ جُنَاحٌ إِنْ تَمْنَعُوهُمْ إِذَا كَانُوا كَذَلِك^۳.

اگر چنین می‏‏کنند، بر شما گناهى نیست که از آنها دریغ کنید.

ج. ستم دیدگی

یکی دیگر از عرصه‏‏های نیازمندی‏‏های همسایگان، هنگام ستم دیدگی و جانبداری از آنها در برابر ظالم است که یاری رسانی در این موقعیت به شکل دفاع و پشتیبانی خواهد بود. این معنا برگرفته از واژه «نُصرت» است و از نگاه لغت‏‏شناسان چنین برمی‏‏آید که «نصرت» در موقعیتی معنا پیدا می‏‏کند که طرف مقابل، مورد ستم و مخالفت قرار گرفته باشد^۴ که در این صورت باید از وی دفاع و پشتیبانی شود؛ از

کرامت محمد بکری شکسته نشود.^۱

ب. احتیاجات روزمره

نیازمندی‏‏های همسایگان از نظر کمی و کیفی متفاوت است. گاهی درخواست وام و قرض دارند و گاه نیازمند دلجویی و محبت هستند و برخی اوقات نیازهای ایشان در حدّ احتیاجات روزمره و متعارف است. در نظام همسایگی و زندگی شهری، به‏ویژه در زندگی آپارتمان نشینی می‏‏توان مصداق‏‏های فراوانی از این نوع نیازمندی‏‏ها یافت؛ زیرا این نوع زندگی، محل ظهور بسیاری از مشکلات و ضرورت کمک متقابل به یکدیگر است. کمک در ساخت و ساز، برگزاری مراسم آیینی، اسباب کشی، دادن وسایل مورد نیاز، واسطه‏‏گری در حلّ مشکلات خانوادگی و... از نمونه‏‏های همکاری و یاری رسانی به همسایگان است.

پیامبر رحمت، حضرت محمد صلی الله علیه و اله در کوچک‏‏ترین امور، همسایه را در مقابل همسایه، صاحب حق دانسته، درباره آن به شخص مسلمان و مؤمن چنین سفارش فرموده است:

مَنْ مَنَعَ الْمَاعُونَ‏ جَارَهُ مَنَعَهُ اللَّهُ خَیرَهُ یوْمَ الْقِیامَةِ وَ وَكَلَهُ إِلَى نَفْسِهِ وَ مَنْ وَكَلَهُ إِلَى نَفْسِهِ فَمَا أَسْوَأَ حَالَه^۲.

هرکس کالایی را از همسایه خود دریغ دارد، خداوند در روز قیامت خیر (فضل و بخشش) خود را از او دریغ می‏دارد و او را به خودش وامی‏‏گذارد و کسی که خداوند او را به حال خود واگذارد، چه حال و روز بدی خواهد داشت!

تفاسیر موجود از آیه (وَ یمْنَعُونَ الْماعُون)^۳ گویای منع امکانات خاص و احتیاجات روزمره است؛ چنان‏که علی ‏‏بن ‏‏ابراهیم قمی «ماعون» را به چراغ، آتش و خمیر تفسیر