نیکوکاری و همکاری در خوبی‏‏ها به شکل بسیار زیبایی فراهم می‏‏سازد؛ ازاین‏رو در روایات اسلامی همیاری همسایگان در نیکوکاری، از اموری به شمار آمده است که موجب جلب رحمت الهی می‏‏گردد؛ چنان‏که پیامبر اسلام صلی الله علیه و اله فرمود:

رَحِمَ اللَّهُ جَاراً أَعَانَ‏ جَارَهُ عَلَى بِرِّهِ، رَحِمَ اللَّهُ رَفِیقاً أَعَانَ‏ رَفِیقَهُ عَلَى بِرِّهِ...^۱.

خدا بیامرزد همسایه‏اى را که همسایه‏اش را در کار نیک یارى رسانَد. خدا بیامرزد دوستى را که دوستش را در کار نیک یارى رسانَد!....

با توجه به این آموزه‏های دینی، معاونت و شرکت فعالانه و مخلصانه در کارهاى نیک اجتماعى و آنچه در ایجاد تقواى عمومى مؤثر باشد، بر هر فرد مؤمن، لازم و ضروری است و کسى که نسبت به پیشرفت امور اجتماعى همسایگان و حتى پیشرفت کار آنان حسّاس نباشد و بى‏اعتنا بگذرد و تنها به فکر خود باشد، مضمون آیات و روایات یاد شده را آشکارا نقض کرده است‏.

ب. یاری رسانی در سختی‏‏ها

رنج‏ها، سختی‏ها و مصیبت‏‏هایی که به انسان می‏رسد، بی‏‏معنا و بی‏‏هدف نیست و براساس تقدیر الهی و مبتنی بر حکمت خداوندی و در راستای مصلحت انسان‏ها شکل می‏گیرد. خداوند متعال با تقدیر سختی‏‏ها در زندگی انسان‏ها به دنبال سنجش صبر و ارزیابی همیاری و همدلی آنان است؛ یعنی سختی‏ها و مصیبت‏‏ها ملاک ارزیابی ایمان افراد جامعه است و به همین سبب در احادیث اسلامی، اهتمام به امور مؤمنان از شرایط ایمان به شمار آمده است^۲؛ پس لازمه اسلام و ایمان مسلمانان، توجّه و اهتمام به مشکلات دیگران است و هر کسی که بهره‏‏ای از اسلام و ایمان داشته باشد، سرنوشت دیگران و ناگواری زندگی آنها برایش مهم خواهد بود و اگر از برآوردن نیاز برادران دینی خود سرباززند، به گناه افتاده و کیفر

باشد؛ لذا یکی دیگر از حقوق همسایگان نسبت به هم، «یاری رسانی» است که در تعریف روان‏شناسی اجتماعی از آن به «رفتار حمایتی» تعبیر می‏‏شود و در تعریف آن گویند:

رفتاری است که به قصد کمک‏‏کردن به دیگران، صرفاً به خاطر نوع‏‏دوستی و نه به منظور رسیدن به منفعت [مادّی] خاصی انجام شود.^۱

یاری رسانی یا رفتار حمایتی در هنگام انجام کارهای نیک و در زمان بروز سختی‏‏ها و مشکلات در زندگی ضرورت دوچندان می‏‏یابد که در ادامه به شرح این دو وظیفه اخلاقی می‏‏پردازیم:

الف. یاری رسانی در انجام کارهای نیک

خواسته خداوند متعال از یکایک انسان‏‏ها یاری رساندن به یکدیگر در کارهای نیک است.^۲ آنچه از روح کلّی تعالیم اسلامی برمی‏‏آید، این است که اساس جامعه اسلامی برمبنای «تعاون» بر نیکوکاری است و همه خیرات و خوبی‏‏ها از مسیر آن نصیب مردم می‏‏گردد. احادیث اسلامی درباره نقش یاری رساندن در نیکوکاری و جلب نعمت‏‏ها و جذب خوبی‏‏ها حکایتگر آن است که مردم، پیوسته در آسایش به سر مى‏برند تا وقتى که یکدیگر را بر نیکى و تقوا یاری رسانند و هرگاه چنین نباشند، برکت‏ها از آنان گرفته مى‏شود و برخى بر برخى دیگر چیره مى‏شوند؛ آن‏‏گاه در زمین و آسمان، هیچ یاورى نخواهند داشت.^۳

همسایگی یکی از عرصه‏‏های مهم در زندگی اجتماعی است که زمینه را برای