دیگران استوار است. قرآن کریم ضمن یادآوری رسالت انبیا، پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله را کسی می‏‏داند که از خسارت دیدن انسان‏‏ها و نابود شدنشان ناراحت مى‏شود و در خیرخواهى و نجات مردم (مؤمن و غیرمؤمن) حریص است.^۱

طبق گزارش برخی منابع تاریخی، روزی پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و اله خطبه‏‏ای خواند تا مردم را از بی‏‏تفاوتی نسبت به همسایگان خود برحذر دارد و ضمن آن فرمود:

چه شده است مردمانی را که به همسایگان خود علم و فقه نمی‏‏آموزند! چرا آنها را امر به معروف و نهی از منکر نمی‏‏کنند؟ حتماً باید همسایگانتان را آموزش دهید و آنها را امر به معروف و نهی از منکر کنید! در غیر این‏صورت شما را با عقوبت در دنیا معالجه خواهم کرد.^۲

سپس آن حضرت آیات ۷۸ و ۷۹ سوره «مائده» را قرائت کردند که خداوند متعال بی‏‏تفاوتی گروهی از بنی‏‏اسرائیل را در قبال کارهای ناشایست دیگران یادآور شده است.^۳

با توجه به آنچه گذشت، معلوم می‏شود که «بی‏‏تفاوتی» نسبت به افراد جامعه، به‏ویژه همسایگان، عملی غیراجتماعی و ضد اخلاق است که با روح آموزه‏‏های اسلامی ناسازگار است و برخی اصول اخلاقی و اجتماعی همچون اصل مسئولیت و اصل خیرخواهی، با «بی‏‏تفاوتی» منافات دارد و آن را برنمی‏‏تابد.

افزون بر آن، مخالفت «بی‏‏تفاوتی» با اصول بنیادین اخلاقی و اجتماعی دیگری همچون اصل سودمندی، اصل همبستگی اجتماعی و اصل نظارت اجتماعی، دلیل دیگری است که ناشایست بودن «بی‏تفاوتی» نسبت به همسایگان را اثبات می‏‏کند و با صراحت، بی‏‏تفاوتی در قبال همسایه‏‏ها را محکوم می‏‏کند.

بی‏‏تفاوتی علاوه بر آنچه گفتیم، در درازمدت عواقب ناخواسته و آثار زیانباری به

است؛ از همین رو در تعالیم اخلاق هندی، «دوست ‏‏داشتن دیگران» محور اخلاق محسوب می‏‏شود. گاندی در این باره می‏‏گوید: «در جهان فقط یک نیکی وجود دارد و آن دوست داشتن دیگران است».^۱

این سخن گرچه تمام حقیقت نیست و نقدهایی بر آن وارد است، اما حکایت از واقعیتی دارد که توجه به آن به حیات انسان و زندگی او معنا و جهت می‏‏بخشد و آن، پرهیز از خودخواهی و بی‏‏تفاوتی است.

بی‏‏تفاوتی در جامعه، نوعی بیماری اجتماعی به شمار می‏‏آید؛ همان گونه که در نقطه مقابلش هرگونه نوع‏‏دوستی در حیات فردی و اجتماعی، نشانه پویایی و سلامت اجتماعی است.

در دستورات اسلام و دیگر ادیان الهی، تمام بایدها و نبایدها برای ایجاد آگاهی، هشیاری و تعمیق حسّ مسئولیت است. تکالیف مالی همچون زکات، خمس، صدقه، انفاق، هبه، قرض، عاریه، وقف، ارث، مالیات و... و تکالیف اخلاقی همچون احسان، تفقّد، خیرخواهی، امر به معروف و نهی از منکر، امانتداری، اصلاح‏‏گری، پرهیز از غیبت و تهمت، اجتناب از عیب‏‏جویی و افشای ناخوشایندهای دیگران و دیگر دستورات اخلاقی، سیاسی، حقوقی و... همگی نشان از حساسیت و عدم بی‏‏تفاوتی نسبت به سرنوشت دیگران است.

همچنین در منابع اسلامی مفاهیمی مانند برادری، یاری رساندن، فریادرسی مظلومان، گشایش از کار گرفتاران، برآوردن نیازهای دیگران، همکاری، عاطفه ‏‏ورزی و محبت‏‏کردن، به این مسئله اشاره دارند که انسان، تافته جدا بافته از جامعه نیست و نباید نسبت به غم و غصه دیگران بی‏‏تفاوت باشد.

رسالت پیامبران الهی نیز بر همین اصل «دردمندی» و تلاش برای هدایت