129
درآمدی بر اخلاق همسایگی بر اساس آموزه‌های اسلامی

آبروی وی برشمرده‏اند:

وَ مِنْ حِفْظِهِ جِوَارَهُ سَتْرُهُ لِعُیوبِ جِیرَانِهِ، وَ تَرْكُهُ تَوْبِیخَهُمْ‏ عِنْدَ إِسَاءَتِهِمْ إِلَیه‏۱.

و از راه‏‏های حفظ آبروی همسایگان، پوشاندن عیب‏‏های آنها و سرزنش‏‏نکردن ایشان به هنگام مشاهده بی‏‏احترامی از آنهاست.

شاید دلیل این همه تأکید بر حفظ آبروی همسایگان و پوشاندن عیب‏‏های آنها این باشد که آبروی همسایگان سرمایه آنهاست و باید از سرمایه یکدیگر پاسبانی کنند. البته حفظ آبرو و اسرار مردم، دلیل قوت روح و کرامت نفس افراد است و کسانی به این فضیلت مهم دست می‏‏یابند که مالک فکر، زبان و دل خود باشند؛ چرا که گاهی پرحرفی‏‏ها، خودنمایی‏‏ها و دوستی‏‏های ناخالص باعث فاش شدن عیب‏‏ها و اسرار همسایگان می‏شود.

۷. همدردی

همدردی و همیاری در ناخوشی‏‏ها و خوشی‏‏های زندگی، یکی دیگر از حقوق و مسئولیت‏‏های همسایگان نسبت به هم است. البته این وظیفه بیش از هر زمان، در موقعیتی معنا می‏‏یابد که همسایگان در سختی و تنگنا قرار گیرند و در گرفتاری، فقر و بینوایی به سر برند یا بدهکار و بی‏‏سرپرست باشند؛ زیرا در این مواقع به توجّه، دلجویی و همیاری بیشتری نیازمندند و همدردی با آنها می‏‏تواند باعث نجات ایشان و بازگشت به زندگی گردد و موجبات الفت و محبت طرفینی را فراهم سازد؛ ازاین‏رو امام زین‏‏العابدین علیه السلام ضمن شمارش حقوق همسایگان، توصیه می‏‏کند: «لَا تُسْلِمْهُ عِنْدَ شَدِیدَةٍ»۲؛ او را در سختی‏‏ها تنها مگذار!

آری، گاهی سر زدن به همسایه و عیادت یک بیمار و شرکت در یک مجلس

1.. نزهة الناظر و تنبیه الخاطر، ص۴۵، ح۹؛ أعلام الدین فی صفات المؤمنین، ص۱۲۷.‏

2.. الأمالی، ص۴۵۵، ح۶۱۰؛ کتاب من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۶۲۳، ح۳۲۱۴؛ بحارالانوار، ج۷۴، ص۷، ح۱.


درآمدی بر اخلاق همسایگی بر اساس آموزه‌های اسلامی
128

یجِبُ لِلمُؤمِنِ عَلَى المُؤمِنِ‏ أن یستُرَ عَلَیهِ سَبعینَ كَبیرَةً۱.

مؤمن در برابر مؤمن وظیفه دارد که هفتاد گناه بزرگ او را بپوشاند.

از آنچه گذشت معلوم می‏‏شود که حفاظت اسرار دیگران و به‏ویژه همسایگان و مخفی نگه‏داشتن عیوب آنان از الزامات اخلاق اجتماعی است؛ به ویژه در محیط‏‏های آپارتمانی که گاه مشکلاتی در زمینه مسائل خانوادگی، اختلاف‏‏های خویشاوندی و حتی مشکلات اخلاقی پیش می‏‏آید که با راهنمایی و امر به معروف برطرف می‏‏گردد. در این موقعیت‏‏ها شایسته است همسایگان آبروی همسایه خود را در نظر بگیرند و با انتشار این اسرار، به گرفتاری‏‏ها دامن نزنند؛ در غیر این صورت، اشاعه و بازگویی عیوب همسایگان، زمینه‏ساز مشکلات فراوان دیگری برای اهالی محله خواهد شد که گاهی علاج آنها کاری دشوار و حتی ناممکن است.

بر همین مبنا امام زین‏‏العابدین علیه السلام در رساله حقوق ضمن شمارش حقوق همسایگان، بر لزوم عیب پوشی چنین تأکید فرموده‏اند:

وَ لَا تَتَبَّعْ لَهُ عَوْرَةً فَإِنْ عَلِمْتَ عَلَیهِ سُوءاً سَتَرْتَهُ عَلَیه‏۲.

[ازحقوق همسایه‏‏ات آن است که] عیبش را جست‏وجو نکنى و اگر از او بدى دیدى، آن را بپوشانى.

آن حضرت در دعا برای همسایگانش همین مسئله را از درگاه خداوند درخواست می‏‏کند و عرضه می‏دارد:

وَ كِتْمَانِ أَسْرَارِهِمْ، وَ سَتْرِ عَوْرَاتِهِم‏۳.

[بار خدایا! همسایگانم را] به پنهان داشتن اسرار و پوشانیدن عیوب یکدیگر موفق بدار!

امام علی علیه السلام نیز عیب پوشی و ترک توبیخ و سرزنش همسایه را از راه‏‏های حفظ

1.. الکافی (دارالحدیث)، ج‏۴۳، ص۵۲۸، ح۲۲۰۶.

2.. الخصال، ج۲، ص۵۶۹.

3.. صحیفة کاملة سجادیة، دعای ۲۶.

  • نام منبع :
    درآمدی بر اخلاق همسایگی بر اساس آموزه‌های اسلامی
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد تقي سبحاني نيا
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 10326
صفحه از 268
پرینت  ارسال به