63
فرهنگ‌نامه نماز جماعت

فصل پنجم

امامت جماعت

۵ / ۱

شایسته‌ترین افراد برای امامت نماز

۹۸.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: پیش‌نماز یک جماعت، نماینده آنان۱به پیشگا

1.. الف ـ شرایط انتخاب امام جماعت
در امام جماعت چند چيز شرط است:
ايمان يعنى دوازده امام بودن، حلال زاده بودن، عقل و بلوغ... .
و اينكه اگر مأمومان مرد و يا متشكل از مرد و زن‌اند امام نيز مرد باشد بلكه در صورتى هم كه منحصرا زن باشند امامت مرد براى آنان به احتياط نزديكتر است.
شرط دیگر عدالت است... . عدالت حالتى است نفسانى كه صاحبش را وامی‌دارد پایبند تقوا باشد و از انجام گناهان بزرگ و کوچک و اصرار بر گناهان کوچک و نیز بى‌مبالاتى در دين اجتناب كند. (تحریر الوسیلة: ج۱ ص۲۷۴).
ب ـ چگونگی ترجیح یک نفر بر دیگران در امامت جماعت
اگر چند پيشنماز بر سر امامت جماعت با يكديگر نزاع كنند (و هر يک بخواهد خودش امام شود) نزديک‌تر به احتياط آن است كه به هيچ يک اقتدا نشود. لیکن اگر اختلاف چنین باشد که هر يک امامت را به ديگرى وامی‌گذارد و از او می‌خواهد كه جلو بايستد ترجیحاً به امامى اقتدا می‌شود كه مأمومين او را مقدم مى‌دارند و اگر مأمومين نيز اختلاف داشتند و يا حاضر نشدند يک نفر را مقدم بدارند بايد فقيه جامع الشرائط امامت جماعت را عهده‌‌دار شود و اگر فقيه جامع الشرائطى حضور نداشت و يا متعدد بود آن كس که قرائتش بهتر است مقدم است و اگر قرائت هر دو خوب بود آن كه فقيه تر است و احكام نماز را بهتر مى داند و در رتبۀ بعد آن كه بزرگسال‌تر است.
امام راتب مسجد (يعنى كسى كه مرتبا امام جماعت مسجدى است) سزاوارتر به امامت است هرچند افراد با فضيلت‌ترى حضور داشته باشند. البته براى امام راتب بهتر آن است كه فرد با فضیلت‌تر را بر خود مقدم بدارد.
و اگر نماز جماعت در خانه اى بر پا شود صاحب خانه سزاوارتر از ميهمانان است اگر چه بهتر است صاحب خانه كسى را كه از خودش با فضیلت‌تر است مقدم بدارد و نيز امامت هاشمى (سیّد) بر دیگری كه در فضیلت‌ها همپای اوست برتری دارد.
گفتنی است ترجيحاتى كه ذكر شد مستحبی است و جنبه لزوم و وجوب ندارد حتى در مورد امام راتب. بنابراين بر غير او حرام نيست كه با امامت امام راتب مخالفت کند هرچند كه از همه جهات در رتبه پائين ترى قرار داشته باشد. چيزى كه هست مخالفت با امام راتب بر سر امامت، عملى است ناپسند بلكه مخالف با مروت هرچند كه فرد مخالف از همه جهات، در رتبه بالاترى قرار داشته باشد (تحریر الوسیلة: ج۱ ص۲۷۶).


فرهنگ‌نامه نماز جماعت
62

۹۶.امام صادق علیه السلام: مساجد، نزد خداى متعال، از همسایگانى كه در آنها حضور نمى یابند، شكایت بردند و خداى عزّ وجلّ به آنها چنین وحى فرمود: «به عزّت و جلالم سوگند، هیچ نمازى را از آنها نمى‌پذیرم، و هیچ گاه، عدالتى را از ایشان در میان مردم، آشكار نمى‌سازم، و رحمتم شامل حالشان نمى‌شود و در بهشتم همسایه من نخواهند بود».۱

۹۷.امام صادق علیه السلام: نماز گزاردن به تنهایى در خانه، به غبارى پراكنده مى‌مانَد كه چیزى از آن، به سوى خداوند بالا نمى‌رود. كسى هم كه از سر بی‌رغبتی به مسجد [و رویگردانی از آن]، نماز جماعت را در خانه‌اش بخواند، نماز خودش و آنان كه به او اقتدا كرده‌اند، پذیرفته نیست، مگر آن كه علّتى موجب حضور نیافتن در مسجد شده باشد۲.۳

1.. شَكَتِ المَساجِدُ إلَى اللهِ تَعالى الَّذينَ لا يَشهَدونَها مِن جيرانِها، فَأَوحَى اﷲُ عَزَّوجَلَّ إلَيها: وعِزَّتي وجَلالي لا قَبِلتُ لَهُم صَلاةً واحِدَةً، ولا أظهَرتُ لَهُم فِي النّاسِ عَدالَةً، ولا نالَتهُم رَحمَتي، ولا جاوَروني في جَنَّتي (الأمالی، طوسي: ص۶۹۶ ح۱۴۸۵).

2.. برای آگاهی بیشتر با آیات و روایات مربوط به مسجد و جایگاه آن و نیز فضیلت برپایی نمازهای جماعت در مساجد به «فرهنگ‌نامۀ مسجد» از همین مؤلف و مترجم مراجعه فرمایید.

3.. الصَّلاةُ في مَنزِلِكَ فَرداً هَباءً مَنثوراً لايَصعَدُ مِنهُ إلَى اللهِ شَيءٌ، ومَن صَلّىٰ في بَيتِهِ جَماعَةً رَغبَةً عَنِ المَسجِدِ فَلا صَلاةَ لَهُ و لا لِمَن صَلّىٰ مَعَهُ، إلّا مِن عِلَّةٍ تَمنَعُ مِنَ المَسجِدِ (الأمالی، طوسي: ص۶۹۶ ح۱۴۸۶).

  • نام منبع :
    فرهنگ‌نامه نماز جماعت
    سایر پدیدآورندگان :
    مرتضي خوش نصيب
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 3581
صفحه از 99
پرینت  ارسال به