95
تدوین مداخلات روان‌شناختی مراحل و شیوه تدوین

مرحله نگه‏داری، قرار دارند. بنابراین، با توجه به اینکه هر مراجعی ممکن است در مرحله خاصی از مراحل پنج‏گانه تغییر باشد باید طرح‏نمای مداخله‏ای به صورتی جامع تنظیم شود؛ یعنی به گونه‏ای که از جلسه اول تا جلسه آخر (تعداد جلسات بسته به نوع و شدت مشکل یا نوع و میزان مد نظر از تقویت توانمندی)، فرآیندهای تغییر مناسب (و تکنیک‏های خاص مرتبط با آن فرآیند و مرتبط با نوع مشکل یا توانمندی) گنجانده شود، به ‏گونه‏ای که بتواند به عنوان راهنمای کلی درمانگر برای مجموع مراجعانی باشد که در هر یک از این مراحل تغییر به سر می‏برند. بر این اساس، در مقام کاربست طرح‏نمای مداخله‏ای، پژوهشگر می‏تواند مراجعان را با توجه به اینکه در کدام مرحله از مراحل تغییر هستند، در هنگام اجرای طرح‏نمای مداخله‏ای، روی مراحل قبل متوقف نکند و از آن مرحله به بعد برای مداخله روی مراجع اقدام کند. مثلاً در طرح‏نمای مداخله درمانی،‏ مراجعی که فرضاً از مشکل پرخاشگری رنج می‏برد (متغیر وابسته) اما پرخاشگربودن خود را قبول ندارد یا آن را به عنوان وجود مشکلی ارتباطی (مشکلی که سبب مشکلات در حوزه ارتباط او با اطرافیانش شده است) در خود نمی‏پذیرد، به شرکت در طرح‏نمای درمانی از همان جلسه اول ترغیب می‏شود و در مقابل مراجع پرخاشگری که پرخاشگربودن خود را قبول دارد ولی در مقام عمل در کنترل آن مشکل دارد، به شرکت در طرح‏نمای درمانی از جلسه مربوط به مرحله اقدام تشویق می‏شود. یا مثلاً در طرح‏نمای مداخله‏ای مثبت برای توانمندی صبر، مراجعی که اهمیت شکرگزاری برای افزایش رضایت از زندگی را قبول ندارد، از همان جلسات مربوط به مرحله اول تغییر (پیش‏تأمل) در طرح‏نمای مثبت وارد می‏شود ولی مراجعی که اهمیت شکرگزاری را قبول دارد ولی روش انجام‏دادن آن را نمی‏داند از مرحله سوم (آمادگی) یا (چهارم) می‏تواند ورود جدی‏تری به طرح‏نما کند و مراحل قبل را خیلی سریع‏تر در حد یادآوری بگذراند.

در این قسمت، به صورت روشن‏تر، به مراحل پنج‏گانه تغییر می‏پردازیم.


تدوین مداخلات روان‌شناختی مراحل و شیوه تدوین
94

از قواعد تصمیم‏گیری است که افراد را در یکی از پنج مرحله بر حسب پاسخ‏هایشان به تعدادی پرسش درباره قصدشان، رفتار گذشته‏شان، و رفتار حال حاضرشان تقسیم می‏کند (پراچاسکا، پراچاسکا، و جانسون، ۲۰۰۶).

البته این‏گونه نیست که مراحل پنج‏گانه تغییر با همدیگر جمع‏شدنی نباشد. ممکن است فرد در یک زمان ویژگی‏های بیش از یک مرحله را نشان دهد (مادوس و تانگنی، ۲۰۱۰). افراد برای گذر از هر مرحله به مرحله بعد از مراحل پنج‏گانه تغییر، تکالیفی دارند (تکنیک‏هایی که تحت فرآیندهای ده‏گانه تغییر دسته‏بندی می‏شود) که در صورت عمل به آنها به مرحله بعد خواهند رفت و البته طی‏کردن هر مرحله ممکن است از جهت زمانی با مرحله بعد برای افراد متفاوت باشد و در صورتی مراحل به پایان می‏رسد که تغییر ایجادشده پایدار شود. مراحل پنج‏گانه تغییر عبارت‏اند از: پیش‏تأمل،۱ تأمل،۲ آمادگی،۳ عمل،۴ نگه‏داری۵ (نک.: پراچاسکا و نوکراس، ۲۰۱۰) که در ادامه به آن خواهیم پرداخت. ممکن است افرادی که مشکلی همچون افسردگی دارند در مراحل مختلفی از تغییر باشند. مثلاً فردی در مرحله اول باشد اما فرد دیگری با همین مشکل در مرحله سوم باشد.

اما درباره بحث دوم، که رابطه بحث مراحل تغییر با بحث نگارش طرح‏نمای مداخله‏ای است، به منظور روشن‏شدن این رابطه در واقع باید به این پرسش پاسخ داد که «در هر جلسه از جلساتی که در طرح‏نمای مداخله‏ای تنظیم می‏شود چه محتوایی باید عرضه شود؟». تحقیقات حاکی از آن است که مجموع افراد در بحث تغییر، به صورت کلی در یکی از پنج مرحله از مراحل تغییر، از مرحله پیش از تأمل گرفته تا

1.. precontemplation

2.. contemplation

3.. preparation

4.. action

5.. maintenance

  • نام منبع :
    تدوین مداخلات روان‌شناختی مراحل و شیوه تدوین
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1398
    نوبت چاپ :
    اول
    شمارگان :
    500
تعداد بازدید : 937
صفحه از 192
پرینت  ارسال به