تکلیف یا تکالیف متعددی مطرح می‏شود که در اینجا صرفاً به خطوط کلی، که همان فرآیندها است، اشاره می‏کنیم و تکنیک‏ها متناسب با نوع مشکل بر اساس تحقیقات از پیش صورت‏گرفته یا خلاقیت محقق ساخته می‏شود و همین شیوه در خصوص تکالیف جلسات و تکالیف خانگی برگرفته از تکنیک‏ها صدق می‏کند.

فرآیندهای تغییر

فرآیند تغییر، شیوه پدیدآمدن برخی تغییرات است که به نتیجه ویژه‏ای منجر می‏شود (ربر، ۱۳۹۰) و نیز به هر تغییر یا تعدیل در چیزی که کانون و جهت آن مشخص باشد گفته می‏شود (پورافکاری، ۱۳۹۲).

در بررسی‏های مربوط به فرآیندهای تغییر، پادآور^۱ (۱۹۸۲) و ستروپ^۲ (۱۹۸۱) معتقدند روان‏شناسان باید برای معین‏کردن و اندازه‏گیری فرآیندهای موجود در درمان‏های مختلف بکوشند تا به گفته گلدفرید^۳ (۱۹۸۰) بتوانند فرآیندهای مشترک «تغییر» را پیدا کنند (پراچاسکا، دیکلمنت، ولیسر، و فاوا، ۱۹۸۸).

در حقیقت، فرآیندها، فعالیت‏های آشکار یا ناآشکاری هستند که افراد برای تغییردادن هیجان، تفکر، رفتار یا روابط مرتبط با مشکلات یا الگوهای زندگی خاص به آنها می‏پردازند (پراچاسکا و نوکراس، ۲۰۱۰)؛ هرچند نظام‏های روان‏درمانی درباره اینکه چه چیزی (هدف درمان) باید تغییر کند اختلاف دارند ولی درباره اینکه چگونه (فرآیند مداخله) این تغییر باید صورت گیرد توافق دارند.

فرآیندهای تغییر با تکنیک‏ها و فنون درمانی تفاوت دارد. زیرا برای هر فرآیند، تکنیک‏ها و فنون متعددی عرضه شده است که درمانگر می‏تواند متناسب با شرایط درمان و حال مراجع، از آنها استفاده کند (شریفی‏نیا، ۱۳۹۱).

ده فرآیند تغییر بیشترین حمایت تجربی را تا به امروز کسب کرده‏اند که از لحاظ

جلسات طرح‏نما به کار می‏رود. مثال دیگر آنکه در خصوص همین متغیر وابسته (افسردگی)، بر اساس سطح شناخت‏های ناسازگارانه و سطح نشانگان/ موقعیت، مدل مفهومی شناخت درمانی تدوین می‏شود و سپس بر اساس آن مدل مفهومی، درمان شناختی‏رفتاری (CBT) طراحی می‏شود. درمان شناختی‏رفتاری، سازه یا به عبارت عملیاتی، متغیر نیست؛ هرچند در نگاه آماری، به عنوان متغیر مستقل مطرح است، بلکه ماهیتاً جعبه ابزاری پر از متغیرهای مستقل است. در اینجا مدل مفهومی شناختی رفتاری تبدیل به طرح‏نمای مداخله‏ای شده است؛ به این معنا که در داخل آن،‏ مجموعه‏ای از متغیرها درباره شناخت و رفتار قرار دارد که برای مثال از جمله آن متغیرهای مستقل که قابل دست‏کاری هم هست، متغیر مستقل «باورهای معیوب» یا «نشخوار فکری»‏ است.

بنا بر مقدمات بیان‏شده، به منظور ساخت تکنیک‏ها در طرح‏نمای مداخله، در شیوه پیشنهادی این پژوهش، سراغ بحث فرآیندهای تغییر می‏رویم. در واقع، تکنیک‏های مختلف در قالب ده دسته فرآیند کلی تغییر، قابل پیگیری است و به بیان دقیق‏تر، این تکنیک‏ها نقش متغیرهای مستقلی را دارد که در جلسات مختلف با مراجعان کار می‏شود و تکالیف جلسات مداخله‏ای نیز مرتبط با همین تکنیک‏ها است.

این فرآیندها از دل راهکارهای درمانی مختلف به‏کاررفته در مکاتب درمانی گوناگون و دسته‏بندی آنها به دست آمده است. محققان این حوزه به این نتیجه رسیده‏اند که در نهایت می‏توان به ده فرآیند مشترک که در مجموعه این راهکارهای درمانی جریان دارد اشاره کرد. ما نیز در این قسمت این فرآیندها را تحت عنوان «فرآیندهای تغییر» تبیین می‏کنیم و سپس در ادامه با مطرح‏کردن بحث مراحل تغییر، به تبیین رابطه بین فرآیندها، سطوح و مراحل تغییر خواهیم پرداخت. همان‏گونه که اشاره شد، تحت عنوان هر فرآیند تغییر، تکنیک‏های جزئی‏تر مناسب با مشکل اصلی مطرح می‏شود و نیز تحت هر فرآیند، در هر طرح‏نمای مداخله‏ای،