153
تدوین مداخلات روان‌شناختی مراحل و شیوه تدوین

تکالیف درمانی (نک.: کارول و رونساویل، ۲۰۰۸). ساخت طرح‏نمای درمانی در مرحله اول،‏ نخست نیاز به خلاقیت و ابتکار تدوین‏کننده درمان دارد و در ادامه نیاز به آزمایشِ درمان و بررسی نتایج و بازخوردهای مراجعان (دابسون و همیلتون، ۲۰۰۲). بر همین اساس، مرحله اول مشتمل بر دو زیرمرحله است:

 زیرمرحله الف: این زیرمرحله در حکم «قلب» برای مرحله اول است و مقدم بر هر اقدام دیگری است. تمرکز این زیرمرحله بر ایجادکردن نوعی درمان جدید و نوشتن طرح‏نمای درمانی مربوط به آن است. این زیرمرحله نیاز به خلاقیت بسیار دارد؛ چراکه مشخص‏کردن روش‏ها و طرح‏نمایی‏ها در شکل‏دادن نوعی روان‏درمانی جدید کار سختی است که نیاز به خلاقیت دارد. محصول نهایی مرحله اول - الف، به دست دادن نسخه موقت یا نسخه کاری از طرح‏نمای درمانی است که فرآیندهای درمان را مشخص می‏کند (رونساویل و کارول، ۲۰۰۱).

مرحله «ایجاد درمان» در «پژوهش درمان‏های رفتاری» مشابه مرحله «تولید فرضیه»‏ها در «پژوهش علمی‏ تجربی» است؛ از این جهت که هرچند آزمون فرضیه‏ها عموماً با فرمول‏بندی‏کردن قواعد و روش‏ها هدایت می‏شود، اما تولید فرضیه‏ها می‏تواند مبتنی بر بینش‏هایی باشد که از هر نوع منبعی بیرون کشیده شده باشند، منابعی همچون پژوهش رفتاری پایه، علم عصب‏شناسی شناختی، مشاهدات بالینی، یا اینکه از تغییرات فزاینده در روش‏های موجود یا حتی مفهوم‏سازی‏های کاملاً جدید درباره فرآیند تغییر درمانی بیرون آمده باشد (همان). همان‏گونه که بیان شد، زیرمرحله اول - الف، در واقع، در فصل قبلی این اثر، تحت عنوان «نگارش طرح‏نمای مداخله» مطرح شد.

 زیرمرحله ب: این زیرمرحله بر آزمودن مقدماتی نسخه نهایی یا تقریباً نهایی از درمان تمرکز دارد (همان). هدف خاص و اصلی در این زیرمرحله، آماده‏کردن اولیه آزمونی نیرومند برای رسیدن به مرحله کارآمدی در درمان جدید است (نک.: همان).


تدوین مداخلات روان‌شناختی مراحل و شیوه تدوین
152

مرحله‏ای» به دنبال ایجاد درمان‏هایی امیدبخش بر محور نظم و سرعت‏بخشی به فرآیند ساخت است تا از نقطه‏ای که صرفاً یک «ایده خوب» وجود دارد حرکت شود و به مرحله‏ای رسیده شود که در قلمرو بالینی، درمانی جدید، به عنوان نوعی درمان شناخته‏شده مؤثر و معتبر مطرح گردد.

در این فصل، مراحل لازم برای گسترش درمان و رساندن آن در حد نوعی درمان مؤثر و معتبر را بررسی می‏کنیم:

مرحله اول: امکان‏سنجی۱

اولین مرحله در مدل مرحله‏ای، مرحله امکان‏سنجی است. در این مرحله،‏ «آزمون امکان‏سنجی یا امکان‏پذیری»۲ انجام می‏شود که نوعی بررسی مقدماتی است و هدف آن نوشتن اولیه طرح‏نمای مداخله‏ای و تعیین اولیه میزان موفقیت طرح مطالعه و فراهم‏آوردن اطلاعات اولیه درباره سطح تأثیرات احتمالی درمان ساخته‏شده است (نک.: واندن‏بوس، ۱۳۹۱؛ رونساویل و کارول، ۲۰۰۱). این امکان‏سنجی بر اساس استانداردهای امکان‏سنجی۳ صورت می‏گیرد که معیارهایی هستند برای قضاوت درباره ماهیت عملی‏بودن، امکان‏پذیربودن، و برآورد اولیه درباره مقرون به صرفه بودن هر اقدام یا طرح؛ مثلاً امکان‏پذیربودن نوعی مطالعه ارزشیابی که بر مبنای «اجرای عملی» آن، «پذیرش سیاسی آن در میان گروه‏های مختلف ذینفع» و «هزینه لازم برای انجام‏دادن» آن مشخص می‏شود (همان).

بنابراین، این مرحله در حقیقت،‏ ارزیابی مقدماتی امکان واقعی‏بودن درمان است. نقش‏های اصلی‏ای که «طرح‏نمای درمانی» در این مرحله ایفا می‏کند عبارت است از: مشخص‏سازی ابتدایی اهداف درمان، قالب درمان، و تکنیک‏ها و

1.. feasibility

2.. feasibility test

3.. feasibility standards

  • نام منبع :
    تدوین مداخلات روان‌شناختی مراحل و شیوه تدوین
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1398
    نوبت چاپ :
    اول
    شمارگان :
    500
تعداد بازدید : 829
صفحه از 192
پرینت  ارسال به