143
تدوین مداخلات روان‌شناختی مراحل و شیوه تدوین

افسردگی، مشکلات طولانی جنسی، مشکلات طولانی ارتباطی، اختلالات سوء مصرف دارو و...) روحیه خود را از دست داده‏اند و پیش از این تلاش‏هایشان برای تغییر ناکام مانده است و در نتیجه هم‏اکنون احساس توانمندی نمی‏کنند. در این مواقع باید برای دادن تکالیف حتماً به توانمندی‏های موجود و عملیاتی مراجع دقت شود؛ تا جایی که حتی اگر درمانگر تشخیص دهد که مراجع مهارت لازم برای انجام‏دادن درست و کامل تکلیفی را ندارد، باید ابتدا به مراجع کمک کند تا مهارت لازم و پایه‏ای برای انجام‏دادن آن تکلیف را به دست آورد و سپس تکلیف مد نظر را به او بدهد. البته می‏تواند مراجع را برای به دست آوردن آن مهارت به درمانگری دیگر ارجاع دهد.

۶. تکالیف خانگی باید برآمده از همان جلسه درمان و مرتبط با اهداف هدف‏گذاری‏شده در آن جلسات باشد: هدف از تکالیف خانگی فقط این نیست که مراجع کارهایی را انجام دهد، بلکه هدف انجام‏دادن کارهایی است که به پیش‏رفتن فرآیند درمان کمک می‏کند. به منظور تأمین این هدف، تکالیفی باید به مراجع داده شود که برای رسیدن به درمان ضروری است. بر این اساس، باید درمانگر بسته به مطالب محل بحث که در جلسه درمانی مطرح می‏شود، در زمان مناسب، تکالیف خانگی مرتبط با مطالب و اهداف جلسه را مطرح کند.

۷. لازم است واگذاری تکالیف به مراجع، در صورت امکان، به صورت تشریک مساعی باشد و تکالیف ابداعی مراجع تشویق شود. همکاری با مراجع در تنظیم تکالیف، در حد امکان، مطلوب است. همکاری فعالانه مراجع در این کار، درمانگر را مطمئن می‏کند که واگذاری درمان متناسب با موقعیت‏های فردی و نیازهای مراجع صورت خواهد گرفت. از سویی تشویق مراجع به همکاری در این باره، به مراجع می‏آموزد که چگونه درمان خودش را مدیریت کند. برای تأمین این هدف کافی است درمانگران از مراجعان بپرسند به نظر آنها


تدوین مداخلات روان‌شناختی مراحل و شیوه تدوین
142

انواع مراجعان از جهت سن و نوع مشکل مطلوب است اما در برخی گروه‏ها لازم‏تر است. مثلاً برای بزرگسالانی که برای انجام‏دادن تکالیف از خود مقاومت نشان می‏دهند و تا انجام‏دادن کاری را معنادار ندانند آن را انجام نمی‏دهند یا برای مراجعان وسواسی (چون انجام‏دادن تکالیف اضطراب آنها را بیشتر می‏کند) یا افسرده (چون افسرده‏ها هم معمولاً درباره فایده‏داشتن تکلیف شک دارند) بیان منطق لازم‏تر است.

۴. تکالیف باید متناسب با مراجعان باشد. لازم است محتوا و ماهیت تکالیف انتخاب‏شده متناسب با موقعیت‏ها و نیازهای خاص مراجعان تنظیم شود. یعنی باید تکالیف را متناسب با مراجعان کرد نه آنکه مراجعان را متناسب با تکالیف. برای این منظور لازم است درمانگران نه‏تنها مشکلات مراجعان را مد نظر قرار دهند (یعنی سطح و نوع نشانگان مشکل و نیز اهداف درمانی لازم) بلکه به تمایلات، استعدادها، نواقص، انگیزش‏ها و نیز عوامل عملی‏شونده در زندگی مراجع نیز توجه کنند. مثلاً در مراجعان مُسن ممکن است سطح سلامت جسمی، سطح آموزشی، کارکرد هوش، علائق فردی، و شرایط اجتماعی بیش از مراجعان جوان نیازمند توجه باشد.

۵. تکالیف باید بر اساس توانمندی‏های مراجع بنا شود. افزون بر متناسب‏بودن تکلیف با مراجع، به طور خاص باید به توانمندی‏های مراجع در دادن تکالیف درمانی توجه و تکیه کرد تا احتمال موفقیت در انجام‏دادن تکالیف افزایش یابد؛ چراکه توجه به این مطلب سبب پرورش اعتماد به ‏نفس در مراجع می‏شود، انتظارات مثبت مراجع از درمان‏شدن را افزایش می‏دهد، احساس تسلط بر مشکل را افزایش می‏دهد، انگیزه مراجع برای درمان را بالا می‏برد و در نتیجه پذیرش درمان را برای مراجع آسان‏تر می‏کند. توجه به این نکته به‏خصوص در مراجعانی مهم است که به سبب مشکلات طولانی‏مدت (مثل وسواس،

  • نام منبع :
    تدوین مداخلات روان‌شناختی مراحل و شیوه تدوین
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1398
    نوبت چاپ :
    اول
    شمارگان :
    500
تعداد بازدید : 947
صفحه از 192
پرینت  ارسال به