97
تدوین مداخلات روان‌شناختی مراحل و شیوه تدوین

همسایگان، و کارمندان از وجود مشکل (یا نیاز به وجود آن توانمندی) در آنها باخبرند (نوکراس، کربس و پراچاسکا، ۲۰۱۱) و معمولاً زمانی که این افراد برای درمان (یا برای ایجاد و تقویت توانمندی) مراجعه می‏کنند می‏گویند به سبب فشارهای اطرافیانشان بوده است که به سمت این جلسات آمده‏اند؛ فشارهایی از ناحیه اطرافیان که در مشکلات جدی، گاه تا حد تهدید آنها به ترک‏کردنشان از سوی همسر، اخراجشان از محل کار، طرد آنها از ناحیه والدین و... پیش رفته است. از همین‏رو، تغییر آنها تا زمانی پایدار می‏ماند که تحت فشارند و بعد از رفع فشار به‏سرعت به خانه اول برمی‏گردند (پراچاسکا، دیکلمنت و نوکراس، ۱۹۹۲).

روشن است که این افراد در مرحله پیش‏تأمل هستند و لذا در گام نخست، در جلسات طرح‏نمای مداخله‏ای نیاز به افزایش اطلاعات درباره اصل مشکل و پیامدهای آشکار و پنهان آن و فواید آشکار و پنهان رفع مشکل دارند. برخی عبارات نشان می‏دهد که شخص در این مرحله است، مثل «تا جایی که من می‏دانم هیچ مشکلی ندارم که نیاز به تغییر داشته باشم»؛ «فکر می‏کنم نقایصی داشته باشیم، ولی اینها چیزی نیست که نیاز به تغییر داشته باشد» (مسکونافی و همکاران، ۱۹۸۹ به نقل از: پراچاسکا و نوکراس، ۲۰۱۰)؛ «تصور نمی‏کنم داشتن این توانمندی بتواند به بهبود زندگی من کمکی بکند».

افراد در مرحله پیش‏تأمل خیلی کمتر از افراد در هر مرحله دیگر از فرآیندهای تغییر استفاده می‏کنند. آنها درباره مشکلات خود (یا توانمندی‏هایی که به آن نیاز دارند) اطلاعات کمتری را پردازش می‏کنند و واکنش‏های هیجانی کمتری را درباره جنبه‏های منفی مشکلات خود (یا فقدان توانمندی‏ها) تجربه می‏کنند و برای تغییردادن توجه یا محیط خود به سمت غلبه‏کردن بر مشکلات خویش، اقدام چندانی انجام نمی‏دهند.

چنین افرادی از خواندن،‏ سخن‏گفتن یا فکرکردن درباره رفتارهای مشکل‏دار خود


تدوین مداخلات روان‌شناختی مراحل و شیوه تدوین
96

مرحله اول: پیش از تأمل

دو مرحله اول را می‏توان از یک نگاه در قالب یک عنوان «مرحله ایجاد تأمل» به حساب آورد. با این حال تفاوت ظریفی بین این دو مرحله است که در ادامه به آن اشاره خواهد شد و از این‏رو به نظر مناسب‏تر است آن دو را جدا از هم ببینیم. مرحله پیش از تأمل مرحله‏ای است که در آن شخص هیچ قصدی برای تغییر رفتار خود در آینده نزدیک (شش ماه آینده) ندارد (پراچاسکا و پراچاسکا و لوسکو، ۲۰۰۱). افرادی که در این مرحله هستند از وجود مشکلشان بی‏اطلاع‏اند و آن را انکار می‏کنند، یا آگاهی کمی دارند به گونه‏ای که انکار نمی‏کنند ولی مشکل خود را توجیه می‏کنند (پراچاسکا، دیکلمنت و نوکراس، ۱۹۹۲)، یا اینکه تأثیر منفی مشکل خود را ناچیز می‏دانند و از همین‏رو در مقابل تغییرکردن مقاومت می‏کنند (پراچاسکا، پراچاسکا، و جانسون،۱ ۲۰۰۶) یا اینکه چندین بار برای تغییرکردن تلاش کرده‏اند اما موفق نشده‏اند و روحیه آنها درباره توانمندی‏شان برای تغییرکردن‏ (یا تقویت توانمندی در خودشان)۲ تضعیف شده است (مادوس و تانگنی، ۲۰۱۰).

به قول چسترتون:۳

مسئله این نیست که آنها نمی‏توانند راه‏حل را ببینند، بلکه این است که نمی‏توانند مشکل را ببینند (پراچاسکا، دیکلمنت و نوکراس، ۱۹۹۲).

هرچند آنها مشکل خود را انکار می‏کنند (یا نیاز خود به داشتن توانمندی را انکار می‏کنند) افرادی که پیرامون آنها هستند همچون خانواده، دوستان،

1.. Johnson, S. S.

2.. از آنجا که این نوشتار، مدل پیشنهادی برای نگارش طرح‏نمای مداخله‏ای با اقسام پنج‏گانه مداخله است که در فصل یک مفصل به آن پرداخته شد، برای یادآوری هر چه بهتر آن، در لابه‏لای این بحث (که اصل بحث برای وجود مشکل و طرح‏نماهای درمانی است) به «توانمندی» و طرح‏نمای مداخله‏ای مثبت نیز اشاره می‏شود.

3.. Chesterton, G. K.

  • نام منبع :
    تدوین مداخلات روان‌شناختی مراحل و شیوه تدوین
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1398
    نوبت چاپ :
    اول
    شمارگان :
    500
تعداد بازدید : 905
صفحه از 192
پرینت  ارسال به