67
تدوین مداخلات روان‌شناختی مراحل و شیوه تدوین

تغییر در حقیقت آنچه را که نیازمند تغییر است نشان می‏دهد (پراچاسکا، دیکلمنت، ولیسر، و فاوا، ۱۹۸۸) و این سطوح همان محتوای تغییرند که در واقع نقطه یا نقاط تمرکز طرح‏نمای مداخله‏ای را در بحث تغییر مشخص می‏کنند. تعیین سطح تغییرات بعد از آن صورت می‏گیرد که در مرحله پیشین، مفهوم‏شناسی و مشهودسازی در خصوص متغیر وابسته (مثلاً افسردگی) و متغیر مستقل (مثلاً خودنظم‏جویی) انجام شده است و محقق متغیر مستقل و متغیر وابسته را عمیقاً شناسایی کرده است.۱

همان‏گونه که در فصل اول بیان شد، می‏توان متغیر وابسته مطرح در بحث مداخلات را به طور کلی یا ناظر به توانمندی دانست که محقق درمانگر به دنبال ارتقای آن در مُراجع برای رساندن مُراجع به به‏باشی است (که مداخله مثبت صورت می‏گیرد)، یا مشکلی دانست که به دنبال رفع آن هستیم. این مشکل یا در حال حاضر در زندگی مُراجع وجود ندارد و در آینده امکان ابتلای مُراجع به آن وجود دارد (که مداخله پیش‏گیری صورت می‏گیرد) یا در زندگی حال حاضر او وجود دارد. در این صورت یا مشکل مربوط به یادگیری است یا مشکلات عاطفی‏/رفتاری است که آشکارا با یادگیری تداخل دارد (که مداخله آموزشی صورت می‏گیرد)؛ یا مشکل مربوط به مشکلات هیجانی و رفتاری است که خود نیز یا مشکلات آزارنده‏ای است که اضطراب را در مُراجع به وجود آورده، اما آن‏قدر این مشکلات عمق نیافته است که به حد اختلال رسیده باشد (که مداخله سازواری صورت می‏گیرد)؛ یا مشکل به حد اختلالات هیجانی/ رفتاری رسیده است (که مداخله بالینی صورت می‏گیرد).

بر اساس تبیین علمی محقق درباره متغیر وابسته مشخص می‏شود متغیر وابسته

1.. البته در صورت نیاز، چه‏بسا در پژوهش‏های پیشین این اقدامات درباره متغیرهای محل بحث صورت گرفته است.


تدوین مداخلات روان‌شناختی مراحل و شیوه تدوین
66

پراچاسکا و لوسکو،۱ ۲۰۰۱) نخست با تلاش پراچاسکا و دیکلمنت و نوکراس و بر اساس تحلیل مقایسه‏ای‏شان از ۲۵ مکتب روان‏درمانی اصلی به دست آمده است (پراچاسکا۲ و نوکراس،۳ ۱۹۷۹ و ۲۰۰۹، به نقل از: پراچاسکا و پراچاسکا،۴ ۲۰۱۰).

با توجه به عناصر مدل فرانظری یعنی فرآیندهای تغییر،۵ مراحل تغییر،۶ و سطوح تغییر۷ (نک.: پراچاسکا و پراچاسکا، ۲۰۱۰)، و اندیشه مدل پیشنهادی طراحی طرح‏نمای مداخله‏ای می‏توان گام‏های لازم برای تدوین طرح‏نمای مداخله‏ای را به صورت زیر مطرح کرد:

گام اول: هدف‏گذاری

یکی از عناصر اصلی اولیه و ضروری در تدوین طرح‏نماهای مداخله‏ای، تعیین هدف کلی و اهداف عملیاتی است که هر طرح‏نمای مداخله‏ای قرار است در قالب جلسات متعدد آنها را به عنوان «هدف‏های تغییر» محل توجه خود قرار دهد.

بحث تعیین اهداف تغییر، از دو منظر در خور بررسی است: الف. سطوح تغییر؛ ب. اهداف عملیاتی‏سازی.

الف - تعیین سطح تغییر

آنچه هدف کلی تغییر است، یا رفع مشکل است یا ایجاد و تقویت توانمندی. بدین‏منظور نخست لازم است سطح تغییراتی را که در طرح‏نمای مداخله‏ای قرار است روی آن اقدامات اصلاحی یا تقویتی صورت گیرد مشخص کرد. سطوح

1.. Levesque, D. L.

2.. Prochaska, J. O.

3.. Norcross, J. C.

4.. Prochaska, J. M.

5.. processes of change

6.. stages of change

7.. levels of change

  • نام منبع :
    تدوین مداخلات روان‌شناختی مراحل و شیوه تدوین
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1398
    نوبت چاپ :
    اول
    شمارگان :
    500
تعداد بازدید : 855
صفحه از 192
پرینت  ارسال به