151
تدوین مداخلات روان‌شناختی مراحل و شیوه تدوین

حقیقت مدل مفهومی مد نظر را کمّی‏سازی و قابل اندازه‏گیری کنیم و در قالب این فعالیت، با کسب روایی و اعتبار لازم، تأیید تجربی مدل را کسب کنیم.

 در مرحله بعد، با توجه به مؤلفه‏های منظورشده در مدل مفهومی، و با توجه به نحوه تأثیرگذاری مؤلفه‏های این مدل مفهومی بر روی متغیر وابسته، طرح‏نمای مداخله‏ای را تدوین می‏کنیم و در قالب آن، تکنیک‏ها و تکالیف لازم برای اجرای فرآیندهای تغییر روی متغیر وابسته را (با در نظر گرفتن سطح تغییر در متغیر وابسته) می‏سازیم.

 پس از آنکه به طرح‏نمای درمانی (بر اساس آنچه در فصل قبل به آن اشاره شد) رسیدیم، در قالب فرآیند «مدل مرحله‏ای»، تلاشمان را برای اثبات نهایی اثربخشی طرح‏نمای درمانی شروع می‏کنیم. به بیان دیگر، در فصل پیشین، با الگوی پیشنهادی تدوین طرح‏نمای درمانی آشنا شدیم. در این فصل دستورالعملی در قالب مدل مرحله‏ای عرضه می‏شود که بر اساس آن شیوه طی‏کردن مراحل لازم برای اثبات نهایی اثربخشی طرح‏نمای درمانی (گسترش علمی و کاربردی آن) مطرح می‏شود.

اکنون، مبحث مدل مرحله‏ای را به‏تفصیل بررسی می‏کنیم.

مدل مرحله‏ای۱

اونکن،۲ بلاین۳ و باتجیس۴ (۱۹۹۷، به نقل از: کارول و رونساویل، ۲۰۰۸) «مدل مرحله‏ای» را یکی از نوآوری‏های مهم در تولید نوعی درمان از طریق تبیین مراحل ساخت مداخله درمانی می‏دانند. رونساویل،۵ کارول۶ و اونکن۷ (۲۰۰۱) نیز معتقدند «مدل

1.. Stage model

2.. Onken, L. S.

3.. Blaine, J. D.

4.. Battjes, R.

5.. Rounsaville, B. J.

6.. Carroll, K. M.


تدوین مداخلات روان‌شناختی مراحل و شیوه تدوین
150

مداخلات به همراه نکته‏های لازم مطرح می‏کند (نک.: چمبلس و هالون، ۱۹۹۸).

طرح‏نماهای درمانی، ابزاری برای انتشار درمان‏هایی هستند که از نظر تجربی حمایت‏های لازم را به دست آورده‏اند (دابسون۱ و همیلتون،۲ ۲۰۰۲). از همین‏رو، در این فصل، بحث طرح‏نمای درمانی از زاویه دیگری بررسی خواهد شد. در فصل پیشین، روش نگارش طرح‏نمای مداخله ذکر شد و در این فصل، در نگاهی کلی، مراحل چهارگانه «مدل مرحله‏ای» محل بحث قرار خواهد گرفت؛ مراحل چهارگانه‏ای که هر طرح‏نمای درمانی باید مرحله به مرحله آن را طی کند تا از مقبولیت گسترده در جوامع علمی برخوردار شود و در کارهای بالینی به صورت گسترده از آن استفاده عملی شود. در ادامه اشاره خواهد شد که بخش انتهایی فصل سوم، در واقع، بخش الف از دو بخش مربوط به مرحله امکان‏سنجی، یعنی تدوین طرح‏نمای درمانی جدید، است که در این فصل به آن اشاره می‏شود.

در نگاهی کلی، در مسیر ساخت نوعی درمان مؤثر اسلامی، گام‏های لازم بعد از شکل‏گیری ایده اولیه درمان در ذهن پژوهشگر،۳ برای تبدیل‏کردن آن ایده به درمانی مؤثر، انجام‏دادن اقدامات ذیل است که البته در فصول گذشته به صورت کلی و بعضاً به صورت جزئی‏تر به آنها اشاره شده است که عبارت‏اند از:

 مفهوم‏شناسی بر اساس منابع اسلامی (آیات قرآن و روایات) که در راستای آن استخراج مدل مفهومی صورت می‏گیرد.

 بعد از مشخص‏سازی مدل مفهومی، سراغ ساخت ابزاری (پرسش‏نامه، مصاحبه تشخیصی و...) برای سنجش سازه روان‏شناختی مفهوم مد نظر می‏رویم تا در

1.. Dobson, K. S.

2.. Hamilton, K. E.

3.. منشأ شکل‏گیری این ایده درمانی ممکن است امور گوناگونی همچون مطالعه، تحلیل مفهوم با رویکرد روان‏شناختی، مشاوره با متخصصان، تجربیات بالینی و ... باشد.

  • نام منبع :
    تدوین مداخلات روان‌شناختی مراحل و شیوه تدوین
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1398
    نوبت چاپ :
    اول
    شمارگان :
    500
تعداد بازدید : 936
صفحه از 192
پرینت  ارسال به