93
انسان در تراز قرآن

رسول خدا و مقصود از هادي من هستم که به آنچه رسول خدا آورده است هدايت مي‌کنم».

تفاوت منذر با هادی

به رغم آنچه در روايات شيعه و سني و نیز، دیدگاه‌های بیشتر مفسران آمده است، در شماری از گزاره‌های تفسيري آمده است که مراد از منذر و هادي، تنها شخص رسول خداست؛ يعني هر دو صفت «منذر» و «هادی» به پيامبر برمی‌گردد و در واقع جمله چنين بوده است: «انت منذر و هاد لكل قوم: تو بيم دهنده و هدايت كننده برای هر جمعيتی هستی».

اما از منظر مفسران اماميه، تفسیر یادشده مغایر با ظاهر آیه است؛ چرا كه «واو» جمله «لِكُلِّ قَوْمٍ هادٍ» را از «إِنَّما أنْتَ مُنْذِرٌ» جدا كرده است؛ آری، اگر واژه «هاد»، پیش از «لِكُلِّ قَوْمٍ» بود، اين معنا كاملاً پذیرفتنی می‌نمود، ولی چنين نيست. افزون بر آن، هدف، بیان دو گونه از دعوت‌کنندگان به سوی حق بوده است؛ نخست، دعوت‌كننده‏ای كه عهده‌دار انذار است، و ديگر، دعوت كننده‏ای كه نقش هدايت را به عهده دارد.۱

تفاوت انذار و هدايت

با توجه به تفکيک موجود ميان دو واژه منذر و هادي در آيه ياد شده، ممکن است اين پرسش مطرح شود كه واژگان «انذار» و «هدايت» چه

1.. تفسير نمونه، ج‏۱۰، ص۱۳۰ ـ ۱۳۱.


انسان در تراز قرآن
92

برابر روايات، مراد از هادي در اين آيه، حضور امام در هر دوره تاريخي است؛ امامی که همواره معصوم از خطا و باطل خواهد بود؛۱ همچنین به استناد روايتي ديگر، هنگامی که اين آيه نازل شد، رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: «منذر من هستم»؛ آنگاه با اشاره به علي علیه السلام فرمودند: «تو اي علي علیه السلام! هادي هستي؛ چنان‌که پس از من هدايت شوندگان به وسيله تو هدايت مييابند»؛۲اين روايت افزون بر آثار شیعی، در منابع حديثي اهل سنت نيز آمده است؛۳ و افزون بر آن در برخي از روايات ديگر، ائمه اطهار: نيز از مصداق‌های هادي معرفی شده‌اند.۴

وظايف اصلي هاديان، هدايت کردن در خط انبيا، ارائه حجت و دليل در مواردی است که انسان بدان جهل دارد؛ افزون بر این، آنان عهده‌دار تبيين تفاصيل شريعت و ايجاد انگيزش براي التزام عملي به معارف ديني هستند؛۵ ازاين‌رو هاديان، خود نقش هدايتي مستقل و جداگانه، غير از آنچه وحي و انبيا آوردهاند نداشته و تنها در مدار وحي و هدايت رسالي پیامبر حرکت ميکنند؛۶ چنان که اين معنا در روايتی از امام علي علیه السلام در تفسير آيه (إِنَّما أنْتَ مُنْذِرٌ وَ لِكُلِّ قَوْمٍ هادٍ) به‌خوبي بيان شده است: «فرسول الله صلی الله علیه و آله المنذر و أنا الهادي إلی ما جاء به:۷ مراد از بيم دهنده،

1.. التبیان فی تفسیر القرآن، ج‏۶، ص۲۲۳.

2.. همان.

3.. ‌ الدر المنثور في تفسير المأثور، ج‏۴، ص۴۵.

4.. البرهان فی تفسیر القرآن، ج‏۳، ص۲۲۸.

5.. تفسیر من وحی القرآن، ج‏۱۳، ص۲۳.

6.. الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن، ج‏۱۵، ص۲۶۵.

7.. تفسیر نور الثقلین، ج۲، ص۴۸۲.

  • نام منبع :
    انسان در تراز قرآن
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
    شمارگان :
    1000
تعداد بازدید : 5748
صفحه از 212
پرینت  ارسال به