(الَّذِينَ يَظُنُّونَ أنَّهُمْ مُلاقُوا رَبِّهِمْ وَ أنَّهُمْ إِلَيْهِ راجِعُونَ)^۱ و (إِنَّما تُنْذِرُ مَنِ اتَّبَعَ الذِّكْرَ وَ خَشِيَ الرَّحْمنَ بِالْغَيْبِ فَبَشِّرْهُ بِمَغْفِرَةٍ وَ أجْرٍ كَرِيمٍ)^۲ هستند که ایمان به معاد داشته و در عمل پیرو شریعت وحیانی هستند.^۳

از نگاه قرآني، وجود منذر، شرط عقاب دنيوي هر امتي است و اين نشان مي‌دهد که خداوند هماره در ميان انسان‌ها انذاردهنده‌اي منصوب از سوي خود دارد؛ آيه (وَ ما أهْلَكْنا مِنْ قَرْيَةٍ الّا لَها مُنْذِرُونَ * ذِكْرَی‏ وَ مَا كُنَّا ظَلِمِين)‏^۴: «و هيچ شهری را هلاك نكرديم مگر آنكه برای آن هشداردهندگانی بود [تا آنان را] تذكر [دهند] و ما ستمكار نبوده‏ايم»، به‌روشني، اشاره به همین نکته دارد . اين معنا در حقيقت بيان همان قاعده عقلی «قبح عقاب بلا بيان» است، که مفاد آن در آيه (وَ ما كُنَّا مُعَذِّبِينَ حَتَّی نَبْعَثَ رَسُولًا)^۵: «ما هرگز جمعيتی را عذاب نمی‏كنيم تا رسولی در ميان آنها برانگيزيم و حقايق را بازگو كنيم» نيز آمده است.

هادی

خداوند ضرورت وجود هادي براي هر قومي را چنين بیان ميکند: (إِنَّما أنْتَ مُنْذِرٌ وَ لِكُلِّ قَوْمٍ هادٍ)^۶.

الف ـ منذر و هادی

منذر و هادي از جمله انواع تعبیرهایی هستند که خداوند در قرآن براي تبیین ضرورت وجود راهنما در هر دوره تاريخي از حيات انساني از آن بهره جسته است.

منذر

مقصود از انذاردهندگان، همان پيامبران و رسولان الهی هستند که وظيفه برانگيختن انسان‌ها به سوي هدف و هشدار دادن آنان نسبت به مبدا و معاد را بر عهده دارند تا به اطاعت الهی بگروند؛^۱ براي نمونه، پروردگار خطاب به رسول اکرم صلی الله علیه و آله^۲ ميفرمايد: (إِنَّما أنْتَ مُنْذِرُ مَنْ يَخْشاها)^۳؛ «تو فقط كسی را كه از آن می‏ترسد هشدار می‏دهی»؛ البته با توجه به قيد خشوع که در پايان آيه بدان اشاره شده است، هشدار انذاردهندگان تنها در افراد خاشع تأثیرگذار است.

در نگاه علامه طباطبايي «خشيت» در اين آيه به معنای دلواپسی است؛ چون هستند افرادی كه از شنيدن خبر قيامت هيچ متأثر نمی‏شوند؛ اما برخی دیگر اين زمينه را دارند كه اگر بشنوند دچار ترس خواهند شد؛ این زمينه در آنان، همان خشيت است، نه ترس فعلی؛ چراکه پیش از انذار ترس معنایی ندارد.^۴ مراد از اين انسان‌ها، افراد ياد شده در آيات