81
انسان در تراز قرآن

ضرورت تدارک توشه اشاره شده و بهترين نوع آن داشتن تقواي الهی در حيات ديني دانسته شده است. امر به توشه‌گيري، ارشاد به همان حکم عقلي است که لزوم توشه براي طي مسير را تبيين ميکند؛ هرچند با توجه به صدر آيه، موضوع تهیه توشه مربوط به سفر حج است،۱ ولی اختصاصی به آن نداشته و جنبه تمثیلی دارد؛ ازاين‌رو برخي از مفسران ذيل اين آيه گفتهاند که تقوا در حج و غير آن بهترين توشه بوده و چیزی استوارتر و قوي‌تر از آن وجود ندارد.۲ از این منظر تقوا به حوزه عبادات اختصاص نداشته و در عرصههاي غير عبادي، همچون مسائل مادي نيز، از همان نقش بهترين توشه برخوردار است.۳

توشه علمی؛ راه و راهنما

مراد از توشه علمي، مجموعه آگاهي‌هاي ضروري حيات انساني و ديني از مبدأ تا معاد است؛ مهم‌ترین این آگاهی‌ها شناخت راه و انتخاب راهنمای ديني است که در فصل پيشين به تبيين مسير صحيح آن پرداخته و در فصل بعدي به تبيين رويکرد قرآني پیرامون راهنماي راه خواهيم پرداخت.

1. . بقره: ۱۹۷: (الْحَجُّ أَشْهُرٌ مَعْلُوماتٌ فَمَنْ فَرَضَ فيهِنَّ الْحَجَّ فَلا رَفَثَ وَ لا فُسُوقَ وَ لا جِدالَ فِي الْحَجِّ وَ ما تَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ يَعْلَمْهُ اللَّهُ وَ تَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَيْرَ الزَّادِ التَّقْوى‏ وَ اتَّقُونِ يا أُولِي الْأَلْبابِ): «حج، در ماه‏هاى معينى است! و كسانى كه [با بستن احرام، و شروع به مناسك حج]، حج را بر خود فرض كرده‏اند، [بايد بدانند كه] در حج، آميزش جنسى با زنان، و گناه و جدال نيست! و آنچه از كارهاى نيك انجام دهيد، خدا آن را مى‏داند. و زاد و توشه تهيه كنيد، كه بهترين زاد و توشه، پرهيزكارى است! و از من بپرهيزيد، اى خردمندان!».

2.. الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن، ج‏۳، ص۱۷۱.

3.. همان.


انسان در تراز قرآن
80

پذيرد. ما انسان‌ها بارها تجربه کرده و نيک ميدانيم که بدون برخورداری از دانش، عمل و منش نيک، هيچ اقدام و حرکتي به هدف نميرسد: از ادامه مسير در ميانه راه باز مانده و يا از مسير منحرف ميشود؛ گاه در مسافرتهايي که احتمال خطرات بيشتري وجود دارد، ضريب اطمينان از تدارک توشه راه دوچندان است.

۲. در سفری دریایی اگر کشتي‌بان از مسير حرکت در دريا و آگاهي‌هاي فني و حرفه‌اي مورد نیاز در باره وضعيت دريا، وزش بادها و... بی‌اطلاع باشد؛ ملوانان نیز توان و قدرت کافي براي هدايت کشتي را نداشته باشند يا ميان مسافران و ملوانان و کشتي‌بان کشمکش و اختلاف بروز کند؛ و افزون بر آن، کشتي چنان فرسوده باشد که نتوان امکانات لازم براي سفر را در آن تعبيه نمود و... ، روشن است که سرانجام اين سفر يا غرق شدن است يا رسيدن به مقصدي نامعين و يا رسيدن به مقصد، همراه با تلخيها و نارضايتی‌هاي فراوان خواهد بود.

حرکت انسان در مسير ديني نيز مانند همين سفر دريايي است که اگر با توشه‌اي مناسب همراه نباشد، می‌توان پیش‌بینی کرد که به تعالي توأم با آرامش دست نخواهد یافت؛ به ویژه آنکه در دنياي معاصر، کشتيها و کشتي‌بانهاي مختلفي در این مسیر ادعاي راهبري انسان را داشته و ازاين‌رو ضرروي است که انسان در انتخاب توشه راه احتياط کامل را به عمل آورد.

مطابق آيه (تَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَيْرَ الزَّادِ التَّقْوی): «توشه تهيه كنيد، كه بهترين توشه، پرهيزكاری است»،‏ (کلمه«زاد» تعبير قرآني از توشه است). بر

  • نام منبع :
    انسان در تراز قرآن
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
    شمارگان :
    1000
تعداد بازدید : 5582
صفحه از 212
پرینت  ارسال به