موازي یکدیگر بوده و هيچ‌ گاه به مقصدي مشترک نميرسند؛ بلکه ميان مقصد و رهروان هر دو تفاوت ماهوي وجود داشته و چگونگي حرکت در هر دو نيز با ديگري متفاوت است؛ برخي از آيات، تقابل این‌ دو را چنين ترسيم کرده‌اند: مؤمنان در مسير سبيل‌الله حرکت ميکنند و مسير کافران و اولياي شيطان، سبيل طاغوت است.

تعبير قرآني از راه خدايي «صراط مستقيم»، «سبيلي» و... است. علامه طباطبائي در تبيين اين راه ذيل آيه «اهدنا الصراط المستقيم» مينويسد:

صراط مستقيم راهی است به سوی خدا، كه هر راه ديگری كه خلايق به سوی خدا دارند، شعبه‏ای از آن است، و هر طريقی كه آدمی را به سوی خدا رهنمايی می‏كند، بهره‏ای از صراط مستقيم را داراست؛ به اين معنا كه هر راهی و طريقه‏ای كه فرض شود، به آن مقدار آدمی را به سوی خدا و حق راهنمايی می‏كند كه خودش از صراط مستقيم دارا و متضمن باشد؛ اگر آن راه مقدار اندكی از صراط مستقيم را دارا باشد، رهرو خود را كمتر به سوی خدا می‏كشاند، و اگر بيشتر داشته باشد، بيشتر می‏كشاند؛ اما خود صراط مستقيم، بدون هيچ قيدوشرطی رهرو خود را به سوی خدا هدايت می‏كند و می‏رساند؛ به همين جهت خدای تعالی نام آن را صراط مستقيم نهاد؛ چون كلمه «صراط» به معنای راه روشن است؛ زيرا از ماده «ص ـ ر ـ‌ ط» گرفته شده كه به معنای بلعيدن است؛ و راه روشن، گویی رهرو خود را بلعيده، و در مجرای گلوی خويش فرو
برده، كه ديگر نمی‏تواند اين سو و آن سو منحرف شود، و نيز نمی‏گذارد كه از شكمش بيرون شود.

قرآن با ارائه آگاهي‌هاي مربوط به شناخت مسير، از آن به «هدايت سبيل»^۱ تعبير نموده و ازجمله دلمشغولي‌هاي^۲ انسانهاي پاک نهاد را نیل به صراط مستقيم^۳ ميداند؛ چنان که آنان هماره در مناجات با خداوند، ثبات در اين راه را خواستارند.^۴

راه خدايی

در نگاه قرآن، در زندگی دو مسير فراروي انسان قرار دارد: مسيري که الهی است و از آن به «صراط‌الله»^۵ يا «سبيل‌الله»^۶ ياد شده و مسيري که نهایتِ آن آتش جهنم بوده و تباهي انسان را رقم ميزند و از آن به «صراط ‌الجحيم»^۷ يا «سبيل الطاغوت»^۸ تعبیر شده است؛ اين دو مسير،