23
انسان در تراز قرآن

بشارت تولد عيسي علیه السلام نيز گزارش شده است: (قَالَتْ أنّی‏ يَكُونُ لی غُلَامٌ وَ لَمْ يَمْسَسْنی بَشَرٌ وَ لَمْ أكُ بَغِيًّا * قَالَ كَذَالِكِ قَالَ رَبُّكِ هُوَ عَلَیَّ‏ هَيّنِ).۱

سوم) راز درخواست زکريا علیه السلام براي فرزنددارشدن در دوره پيري را باید در کرامت غذاي آسماني براي مريم عليها السلام،۲ جستجو کرد. آيات (كُلَّما دَخَلَ عَلَيْها زَكَرِيَّا الْمِحْرابَ وَجَدَ عِنْدَها رِزْقاً قالَ يا مَرْيَمُ أنَّی لَكِ هذا قالَتْ هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَرْزُقُ مَنْ يَشاءُ بِغَيْرِ حِسابٍ هُنالِكَ دَعا زَكَرِيَّا رَبَّهُ قالَ رَبِّ هَبْ لِي مِنْ لَدُنْكَ ذُرِّيَّةً طَيِّبَةً)۳ بیان‌کننده اين نکته هستند که زکريا نزول مائده آسماني برای مریم را از سوي خداوند، به‌تکرار، مشاهده ميکرد و این پدیده براي وي شگفت‌آور بود.۴

از ديدگاه علامه طباطبائي، کلمه «رزقاً» که در این آیه بدون الف و لام آمده، اشاره به اين نكته دارد که رزق یاد شده، طعام معمولی مورد نظر مردم نبود؛ همچنان‌كه از نگاه بعضی هرگاه زكريا نزد مريم می‌رفت، ميوه زمستانی را در تابستان و ميوه تابستانی را در زمستان در کنار او می‏ديد. افزون بر اين، دعای زكريا پس از پاسخ مريم كه گفت: «پروردگارا! از درگاه‏ خودت فرزندی به من عطا فرما!» حاکی است که زکریا، يافتن رزق یادشده در نزد مريم را كرامتی الهی و خارق‌العاده

1.. مريم: ۲۰ ـ ۲۱.

2.. ‌ تفسير الصافي، ج‏۱، ص۳۳۴.

3.. آل عمران:‌ ۳۷ ـ ۳۸: «زكريا هربار كه در محراب بر او وارد مى‏شد، نزد او [نوعى‏] خوراكى مى‏يافت. [مى‏] گفت: ”اى مريم! اين از كجا براى تو [آمده است؟“ او در پاسخ [مى‏] گفت: ”اين از جانب خداست، كه خدا به هركس بخواهد، بى‏شمار روزى مى‏دهد“. آنجا [بود كه‏] زكريا پروردگارش را خواند [و] گفت: ”پروردگارا! از جانب خود، فرزندى پاك و پسنديده به من عطا كن، كه تو شنونده دعايی“».

4.. البحر المحيط فی التفسير، ج‏۳، ص۱۲۳ ـ ۱۲۴ .


انسان در تراز قرآن
22

همسرم نازاست و من از سالخوردگی ناتوان شده‏ام؟“». ممکن است تصور شود که شگفتی زکريای نبي۱ از فرزنددارشدن در هنگام پيري، با مقام پيامبري وی سازگاري ندارد و دور از ذهن بودن قدرت الهی بر انجام این کار، با ايمان وي به خداوند انطباق‌پذیر نيست. براي زدايش اين شبهه پاسخ‌هاي زیر را ميتوان ارائه نمود:

اوّل) بيان زکريا، تنها نوعی عکس‌العمل در برابر قدرت الهی است و نه انکار امکان آن؛ حتي ميتوان تعبیر او را جمله‌ای پرسشي دانست که دراين‌صورت، معناي سخن وی چنين خواهد شد: آيا فرزنددارشدن من در همین حالت پيري اتفاق خواهد افتاد؟ يا اينکه من به حالت جواني بازخواهم گشت؟۲

دوم) بر فرض که بيان زکريا علیه السلام به معناي استبعاد و دور از ‌ذهن بودن باشد، با دقت در آيه می‌توان دریافت که استبعاد در اينجا به خداوند يا قدرت الهی معطوف نیست، بلکه به خود زکريا و همسرش باز ميگردد؛ به دیگر سخن، نقص در سبب (زکریا) است نه مسبب (خداوند)؛ زيرا زکريا اين ضعف را به خود و همسرش نسبت ميدهد نه به خداوند؛ ازاين‌رو نميتوان به وی خرده گرفت که چرا تحقق آن را از قدرت الهی دور می‌دانست؛ همچنین تعبير (قَالَ رَبّ‏ِ أنّی‏ يَكُونُ لی غُلَامٌ) نیز سبق ‌لساني است که براي انسان در هنگام رو‌به‌رو شدن با امور خارق‌العاده رخ ميدهد؛۳ چنان که همين اعجاب، از مريم عليها السلام در هنگام

1.. التبیان فی تفسیر القرآن، ج۷، ص۱۱۰؛ التحریر والتنویر، ج‏۱۶، ص۱۵.

2.. التبیان فی تفسیر القرآن، ج۷، ص۱۱۰.‏

3.. الفرقان في تفسير القرآن بالقرآن، ج‏۱۸، ص۲۶۳.

  • نام منبع :
    انسان در تراز قرآن
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
    شمارگان :
    1000
تعداد بازدید : 5779
صفحه از 212
پرینت  ارسال به