به نبوت وي علم داشتند و خداوند نعمتش را در حق آنان و پيشينيان آنها تمام كرده بود.^۱

سوم: در اين داستان، جایگاه و شأن علم و عالمان، بزرگ داشته شده است؛ زيرا خداوند به آدم دانشی را آموخت كه فرشتگان سزاواری و شایستگی آن را نداشتند؛ همچنان که آدم به عنوان نمونه و الگويي براي ابداعات و اختراعات و دانش‌هايي دانسته كه توسط بشر محقق شده و تحقق خواهد یافت.^۲

دشمنی در بهشت

پس از آفرينش آدم و همسرش حوا علیهما السلام خداوند آن دو را در بهشتي خاص(جنت) سکونت داد و با خطاب قرار دادن آدم، دشمني ابليس را به وي یادآور گردید: (فَقُلْنا يا آدَمُ إِنَّ هذا عَدُوٌّ لَكَ وَ لِزَوْجِكَ فَلا يُخْرِجَنَّكُما مِنَ الْجَنَّةِ فَتَشْقی)^۳: پس گفتيم: ”ای آدم! در حقيقت، اين [ابليس‏] برای تو و همسرت دشمنی [خطرناك‏] است، زنهار تا شما را از بهشت به‌در نكند تا تيره‏بخت گردی“.»

خداوند از راه وحي به صراحت، شقاوت را نتيجه دشمني ابليس با آدم بيان فرمود تا بر اهميت و جدي بودن دشمني او تاکيد شود؛^۴ بیرون راندن آدم و حوا از بهشت را نیز به ابليس نسبت داد که این کار به فراخوان و اغواگري او بوده است.^۵

مشركان؛ زيرا وي از خداوند بیم داشت؛ افزون بر این وی به واحد بودن خدا آگاه بود، و جايگاه اخروي موحدان را ميدانست و آگاهي داشت كه دوزخ، خلود اهل توحيد را نپذیرفته است.^۱

پيام‌ها

از ماجرای سجده نکردن ابليس بر آدم علیه السلام، پيام‌هاي زير را می‌توان دریافت:

نخست: شایسته نیست که آدم و ذريه وي در برابر اوامر الهی سرپيچي يا كوتاهي كنند، بلكه باید اطاعت خداوند را مدنظر داشته باشند؛ زيرا خداوند با كرامت دادن آدم: (وَ لَقَدْ كَرَّمْنَا بَنی ءَادَمَ وَ حَمَلْنَاهُمْ فی الْبرَِّ وَ الْبَحْرِ وَ رَزَقْنَاهُم مِّنَ الطَّيِّبَاتِ وَ فَضَّلْنَاهُمْ عَلی‏ كَثِيرٍ مِّمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلًا)^۲ او را خليفه خود در زمين قرار داده و به او دانشي را كه بدان آگاهي نداشته آموخته است: ^۳(وَ عَلَّمَ آدَمَ الْأسْماءَ كُلَّها ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَی الْمَلائِكَةِ فَقالَ أنْبِئُوني‏ بِأسْماءِ هؤُلاءِ إِنْ كُنْتُمْ صادِقينَ).^۴

دوم: هرچند قصد خدا در این ماجرا ابلیس است، ولی هدف، تهدید افرادی همچون ابليس از فرزندان آدم بوده است و مصداق آن در عهد نزول قرآن، يهودياني بودند كه نسبت به رسول خدا كفر ورزيدند با اينكه