دوم: تلاش؛ اين اراده نباید به صورت ضعف و ناتوانی در محيط فكر و انديشه و روح رسوخ کرده، بلکه باید به گونهای باشد که تمام ذرات وجود انسان را به حركت واداشته و نهایت سعی و تلاش خود را به كار بندد؛ واژه «سعيها» كه به عنوان تاكيد ذكر شده، حاکی است که انسان باید آخرين سعی و تلاش خود را كه برای رسيدن به آخرت لازم است انجام داده و چيزی فروگذار نکند.
سوم: ایمان؛ همه تلاشها و کوششها نیز باید توأم با «ايمان» باشد، ايمانی ثابت و استوار؛ چرا كه تصميم و تلاش هنگامی بهثمر میرسد كه از انگيزهای درست، سرچشمه گيرد، و آن چيزی جز ايمان به خدا نیست؛ درست است كه سعی و تلاش برای آخرت بدون همراهی ايمان امکانپذیر نبوده و مفهوم ايمان در آن نهفته است؛ ولی از آنجا كه ايمان، اصلی اساسی و بنیادین در اين راه است، از این رو به آن مقدار از دلالت التزامی بسنده نكرده و با صراحت به ايمان به عنوان يك شرط اشاره میشود.۱
توشه اخلاقی؛ منش خداگونه
زندگی بشر در دنيا همچون زندگی در بهشت سپری نمیشود، به گونهای كه طبيعت، تمام خواستههايش را برآورده سازد؛ نه تنها چنين نيست بلكه حتي گاه با رنجها و تلخکامیهای ناشی از طبيعت و عوامل ديگر نیز روبهروست؛ در زندگی دنیوی افزون بر سعي و عمل، داشتن منش و خوي نيک، راز تعالي و حرکت در مسير حيات ديني است؛ بدون