77
انسان در تراز قرآن

الْغاوِينَ)۱ سنت و طريقه مستقيم خود را دائمی، و غير قابل تغيير معرفی فرموده، و در حقيقت می‏خواهد بفرمايد: (فَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَبْدِيلًا، وَ لَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَحْوِيلًا)۲.۳

از نگاه مفسران ديگر نيز، مقصود از راه خدايي، همان دين و شريعت حق و کاملي است۴ که خداوند در هر دوره تاريخي براي راهنمايي انسان‌ها به واسطه پيامبری دارای کتاب از راه وحي بيان کرده است. علامه فضل‌الله از این راه به «طريق انبيا» و «مسير اوامر و نواهي الهی» ياد کرده است؛۵ اين راه، تنها مسيري است که انسان را به مقصد نهايي و سعادت راستين خود ميرساند و پاسخي پسنديده و الهی برای نيازهاي انساني ارائه می‌کند؛ اين راه است که حيرت و ضلالت را از فراروي انسان زدوده، به او اطمينان قلب، آرامش روح، ثبات قدم و توازن عقل ميبخشد.۶

رهیافت‌ها

با بررسی مجموع آیه‌هایی که با موضوع راه خدايي در پیوند هستند و نیز دیدگاه مفسران می‌توان رهیافت‌های زیر را ارائه نمود:

1.. حجر: ۴۱ و ۴۲: فرمود: «اين راهى است راست [که] به سوى من [منتهى مى‏شود] در حقيقت، تو را بر بندگان من تسلطى نيست، مگر کسانى از گمراهان که تو را پيروى کنند».

2.. فاطر: ۴۳: «و هرگز براى سنت خدا تبديلى نمى‏يابى و هرگز براى سنت خدا دگرگونى نخواهى يافت».

3.. المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱، ص۳۲ ـ ۳۳.

4.. التبیان فی تفسیر القرآن، ج‏۱، ص۴۱؛ تفسير القرآن الكريم، ج‏۱، ص۹۹؛ تفسیر من وحی القرآن، ج‏۱، ص۸۵؛ الأمثل في تفسير كتاب الله المنزل، ج‏۱، ص۵۳.

5.. تفسیر من وحی القرآن، ج‏۱، ص۸۲ ـ ۸۳.

6.. همان، ج‏۱، ص۷۹.


انسان در تراز قرآن
76

كلمه «مستقيم» هم به معنای هر چيزی است كه بخواهد روی پای خود بايستد، و بتواند بدون اينكه به چيزی تكيه كند بر كنترل و تعادل خود و متعلقات خود مسلط باشد؛ مانند انسانِ ايستاده‏ای كه بر امور خود مسلط است؛ در نتيجه، برگشت معنای مستقيم به چيزی است كه وضعش تغيير و تخلف‌پذير نباشد؛ پس صراط مستقيم یعنی صراطی كه در هدايت مردم و رساندنشان به سوی غايت و مقصدشان، تخلف نكند؛ همچنان كه خدای تعالی در آيه شريفه: (فَأمَّا الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ اعْتَصَمُوا بِهِ فَسَيُدْخِلُهُمْ فِي رَحْمَةٍ مِنْهُ وَ فَضْلٍ وَ يَهْدِيهِمْ إِلَيْهِ صِراطاً مُسْتَقِيماً)۱ راهی را كه هرگز در هدايت رهرو خود تخلف ننموده و دائماً بر حال خود باقی است، صراط مستقيم ناميده است؛ همچنین در آيه (فَمَنْ يُرِدِ اللَّهُ أنْ يَهْدِيَهُ يَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلْإِسْلامِ وَ مَنْ يُرِدْ أنْ يُضِلَّهُ يَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَيِّقاً حَرَجاً كَأنَّما يَصَّعَّدُ فِي السَّماءِ كَذلِكَ يَجْعَلُ اللَّهُ الرِّجْسَ عَلَی الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ * وَ هذا صِراطُ رَبِّكَ مُسْتَقِيماً)۲ طريقه مستقيم خود را غيرقابل تخلف معرفی كرده، و نيز در آيه (قالَ هذا صِراطٌ عَلَيَّ مُسْتَقِيمٌ * إِنَّ عِبادِي لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطانٌ إِلَّا مَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ

1.. نساء: ۱۷۵: «و امّا کسانى که به خدا گرويدند و به او تمسک جستند، به‌زودى [خدا] آنان را در جوار رحمت و فضلى از جانب خويش درآورد، و ايشان را به سوى خود، به راهى راست هدايت کند».

2.. انعام: ۱۲۵ و ۱۲۶: «پس کسى را که خدا بخواهد هدايت نمايد، دلش را به پذيرش اسلام مى‏گشايد؛ و هرکه را بخواهد گمراه کند، دلش را سخت تنگ مى‏گرداند؛ چنان‌که گويى به زحمت در آسمان بالا مى‏رود؛ اين گونه، خدا پليدى را بر کسانى که ايمان نمى‏آورند قرار مى‏دهد؛ و راه راست پروردگارت همين است.

  • نام منبع :
    انسان در تراز قرآن
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
    شمارگان :
    1000
تعداد بازدید : 5882
صفحه از 212
پرینت  ارسال به