جستجو نمود؛ هدفی كه به خود مخلوقات بازمی‏گردد و مايه كمال خود آنها است.^۱

قرآن و هدف آفرینش

قرآن با دو شيوه اثباتي، «بيان هدف» و شيوه سلبي، «نفي پوچ‌گرايي»، اصل هدفمندي آفرينش انسان را بيان کرده است؛ در شيوه نخست به اثبات هدف حقيقي خداوند از آفرينش انسان توجه داشته و در شيوه دوم به نقد و نفي اهداف دروغين پرداخته است. در مقابل این رویکرد، برخی معتقدند که فايدهاي در پرسش از حکمت آفرينش انسان و موجودات ديگر و آغاز و فرجامشان نيست؛ زيرا اين راز الهی است و بر انسان شايسته نيست که درباره آن پرسش کند؛ ازاین‌رو بهتر است به چيزي که بر او واجب است بپردازد، يعني انجام اعمال صالح و پيشتازي در آن و اینکه همین حکمت الهی از آفرينش اوست.^۲

۱. تبيين هدف

گروهی از آیات قرآن بر اهدافی خاص از آفرينش انسان تاکيد دارند که از مجموع آنها می‌توان اصل هدفمندي خلقت انسان را دریافت که در ادامه به بیان آیات شاخص هریک می‌پردازیم.

الف ـ عملکرد برتر

برابر برخي از آيات قرآن، سنجش عمل انساني با معيار «عمل احسن» يکي از اهداف آفرينش انسان است؛ در این پیوند، آیه (وَهُوَ الَّذي خَلَقَ

دستيابي به آن از دغدغههاي جدي انسانها در گستره تاريخ بوده و هست؛ این امر امروزه نيز از مسائل مهم در تعیین سبک زندگي به شمار آمده و نظريههاي متنوعي در باره آن ارائه شده است. بديهي است که به دلیل نسبيت دانش بشري و خودبسندگی به عقل، بدون امداد وحياني و الهی در شناخت هدف حقيقي حيات، انسان به بیراهه رفته و تکاملي ناهمسو با هدف اصيل خواهد يافت؛ زیرا تجربه تاريخي امروزين بشر، گواهي است بر راستي اين ادعا که انسان بدون امداد وحی آسمانی در انتخاب هدف حيات، به بيراهه رفته است؛ شاهد اين ادعا، تضادهای موجود در معنا و هدف زندگي انسان غربي و شرقي عصر حاضر در کشورها و ملل مختلف است.

يکي از اصول مشترک اديان آسماني از جمله اسلام، توجه به، تبيين هدف آفرينش انسان است؛ قرآن نيز به عنوان مصدر دين اسلام، دیدگاه خود را در این باره بيان کرده است؛ پیش از بیان مطلب بايد توجه داشت كه بی‌تردید هر فرد عاقل و حكيمی برای كاری که انجام می‏دهد، هدفی را در نظر دارد؛ همچنین از آنجا كه خداوند از همه عالم‌تر و حكيم‌تر بوده و با هيچ‌كس قابل مقايسه نيست، اين پرسش به ذهن خطور می‌کند كه او چرا انسان را آفريده است؟ آيا كمبودی داشت تا با آفرينش انسان بر طرف شود؟! آيا نيازی داشت كه ما را برای پاسخ‌گويی به آن آفريد؟! در حالی كه می‏دانيم وجود او از هر جهت كامل و بی‌نهايت در بی‌‌نهايت بوده و غنی بالذات است، پس بايد بپذیریم که از این کار هدفی داشته و هدف او از آفرينش انسان چيزی نيست كه بازگشت به ذات پاك خداوند داشته باشد؛ در نتيجه بايد اين هدف را در بيرون از ذات پروردگار