37
انسان در تراز قرآن

خداوند برای آن عبارت «ثُمَّ أنْشَأناهُ» را به کار برده است كه انسان، به ویژگی‌هایی دست می‌یابد كه او را از همه جهان ممتاز نموده، به او شايستگی خلافت خدا در زمين می‏دهد، و قرعه امانتی را كه كوه‏ها و آسمان‌ها بار آن را نتوانست كشيد، به نام او می‏زنند. در واقع همين جاست كه «عالم كبير» با همه شگفتي‌هاي آن در اين «جرم صغير» درج شده و به راستی شايسته (تبارك اللَّهُ أحْسَنُ الْخالِقِينَ)۱ می‌شود.۲

ترکيب تضاد

به باور گروهی از صاحب‌نظران، ترکيب روح و جسد در وجود انسان از شگفت‌انگيزترين پديدههاي عالم است؛ چرا که به دليل تفاوت ماهوي روح و جسد، نوعی تباین و تضاد میان آن دو وجود دارد: روح، پدیده‌ای لطيف است ولي جسد ضد آن و کثيف به شمار می‌رود؛ روح، امور معنوي را درک کرده و از آن التذاذ می‌یابد؛ ولي جسم، جز محسوسات چيزي را درک نکرده و تنها از شهوات لذت می‌برد. حال ترکيب آن دو در هيکل انسان و برقراري تعادل و توازن میان آنان، نشانگر قدرتي کامل و حکمتي باهر بوده و دليلي بر عظمت آفرينش انسان است؛ و خداوند آن‌چنان که خود را در آفرينش انسان مورد مدح و ثنا قرار داده در آفرينش ديگر مخلوقات هستي از فرشتگان و آسمان‌ها و زمين و .... مدح نگفته است. اين فرايند پيچيده آفرينش انسان و اعمال نهايت قدرت خداوند در وجود وي است که سبب شده تا تنها در آفرینش وی از عبارت «احسن الخالقين» ياد کند.۳

1.. مؤمنون: ۱۴.

2.. تفسير نمونه، ج‏۱۴، ص۲۱۱ـ۲۱۲.

3.. الجديد في تفسير القرآن المجيد، ج‏۵، ص۵۴.


انسان در تراز قرآن
36

اعضا با يکديگر نهفته است؛۱ ازاین‌رو هیچ اختلافی در سنجش آفرينش انسان نيست.۲

نفخ روح

از نگاه برخی از مفسران نیز، دمیدن روح در کالبد انسانی، نماد احسن بودن آفرینش انسان است؛ از این منظر در مراحل پنج‌گانه‏ای كه برای آفرينش انسان در آيه چهارده سوره مؤمنون، همه جا تعبير به «خلق» به کار رفته است؛ اما هنگامی كه به آخرين مرحله آفرینش می‏رسد، تعبير «انشاء» جایگزین آن می‌شود؛ «انشاء» به معنی «ايجاد كردن چيزی‏ توأم با تربيت آن» است؛ اين تعبير حاکی است كه مرحله اخير با مراحل قبل (مرحله نطفه، علقه، مضغه، گوشت و استخوان) كاملاً متفاوت بوده و مرحله‏ای است مهم كه قرآن از آن به طور سربسته ياد كرده و تنها می‏گويد: «سپس ما به آن آفرينش تازه‏ای داديم» و در ادامه می‌افزاید: (فَتَبارَكَ اللَّهُ أحْسَنُ الْخالِقِينَ). این، فرایندی بسیار مهم است، كه جنين وارد مرحله حيات انسانی شده، حس و حركت یافته و به جنبش درمی‏آيد كه در روايات اسلامی از آن به مرحله «نفخ روح» (دميدن روح در كالبد) تعبیر شده است. اينجاست كه انسان با جهشی بزرگ، زندگی نباتی و گياهی را پشت سر گذاشته و گام به جهان حيوانات و از آن برتر به جهان انسانها می‏گذارد؛ فاصله این مرحله با مرحله پیش از خود، آن‌قدر زياد است كه تعبير از آن با جمله «ثم خلقنا» كافی نبود و ازاین‌رو

1.. تفسیر من وحی القرآن، ج‏۱۶، ص۱۳۹.

2.. مجمع البیان، ج‏۷، ص۱۶۱.

  • نام منبع :
    انسان در تراز قرآن
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
    شمارگان :
    1000
تعداد بازدید : 5747
صفحه از 212
پرینت  ارسال به