127
انسان در تراز قرآن

نسبت داده شود؛۱ ازاین‌رو این فراز از قرآن در حقيقت به شرك در عبادت اشاره دارد.

در این پیوند، ديدگاه ديگر اين است كه مقصود از مساجد، قسمت‌های هفتگانه سجده از بدن آدمي است كه خداوند در هنگام آفرینش، آنها را به خود اختصاص داده است و شايسته نيست با آنها کسی جز خدا را سجده كرد؛ اين معنا در روايتي در پاسخ امام جواد علیه السلام به پرسش معتصم از ايشان نيز گزارش شده است.

از نگاه دیگر، منظور از مساجد، بقاع متبركه است؛ به این دليل كه تمام زمين براي پيامبر اسلام مسجد قرار داده شده است؛ از این منظر شأن نزول آيه، درباره سخن يك جن با پيامبر است كه گفت: «براي ما به دليل دوري راه، امكان حضور در مسجد شما و نماز با شما وجود ندارد»؛ این‌گونه بود كه آيه مزبور نازل شد. در تفسیری ديگر نیز، مراد نمازهاست كه تنها به خداوند اختصاص دارند.۲

در نگاه محقق اردبيلي كه مراد از مساجد، اعضاي هفتگانه هنگام سجده است، مستندی از روايت نبوي وجود دارد: «أمرت ان اسجد علي سبعة آراب»، که در روایتی از امام باقر علیه السلام نيز به همین معنا اشاره شده است؛ بنابراین معنای آيه اين است كه اعضاي یاد شده براي خداوند آفریده شده‌اند؛ ازاين‌رو نباید در هنگام سجده با آنها كسي را شريك خدا قرار دهيد.

با توجه به ظاهر آيه می‌توان گفت که مراد، همين مساجد هفتگانه معروف است؛ چنان‌که گروهی این دیدگاه را پذیرفته و معتقدند معنا

1.. روح البیان، ج۱۰، ص۲۳۱.

2.. مجمع البیان، ج۱۰، ص۵۶۰.


انسان در تراز قرآن
126

روايات اماميه از اهل بيت: تفصيلي بر آن افزوده شده است كه سجده بر هفت عضو، بزرگترين فريضه است و تفصيل، اين گونه است كه به جاي دو پا، زانوان و دو سرانگشت پاها آمده است؛ معنای آيه هم اين است كه با اين اعضا غير خدوند را نبايد سجده كرد، يا نماز جز براي خدا واجب نيست؛ چون نوعی عبادت است. با توجه به آنچه گفته شد سجده بر اعضاي هفتگانه یاد شده، واجب بوده و قرار دادن بيني بر روي زمين مستحب است و اهل بيت: آن را به طور كنايي به معنای ماليدن بيني بر خاك دانسته‌اند.

در نگاه برخي، بيني و پيشاني بر روي يك استخوان قرار داشته و نمازي كه در آن، بيني به آنچه كه پيشاني بر آن قرار ميگيرد ماليده نشود درست نيست؛ راوندي اين دیدگاه را به معناي شدت تاكيد در بيان استحباب دانسته است.۱

دیدگاه‌های ديگر نيز پیرامون معناشناسي این آیه بیان شده است؛ از جمله طبرسي بر این عقیϙǠاست که آیه به این معناست كه كسي را براي خداوند در مكان‌هايي كه براي عبادت و نماز بنا شده شريك قرار ندهيد،۲ همانند مسيحيان در كليساها و مشركان در كعبه، بنابراین مسجد را بيت الله ميگويند؛ البته افزون بر مساجد و نمازخانه، مكان‌هایی كه پيروان اديان ديگر براي عبادت بنا كردهاند نیز مشمول اين آيه هستند؛ همچنين آيه مانع نيست كه اسامي اين مكان‌ها و مساجد به چیزهایی جز خداوند، همانند باني آن، مكان خاص و امور اعتباري ديگر اضافه شده يا

1.. فقه القرآن، ج۱، ص۱۰۹ ـ ۱۱۰.

2.. مجمع البیان، ج۱۰، ص۵۶۰؛ روح البیان، ج۱۰، ص۲۳۱.

  • نام منبع :
    انسان در تراز قرآن
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
    شمارگان :
    1000
تعداد بازدید : 5897
صفحه از 212
پرینت  ارسال به