123
انسان در تراز قرآن

که موجودات هستی در هر رتبه و شأنی به یک زبان و حالتی ستایشگر خداوند هستند و بهتر است انسان از روی شوق و آگاهی به سان دیگر موجوداتِ هستی برای تعالی خود هم که شده به ستایش الهی بپردازد. اما بخشی دیگر از آیات به سجده انسان اشاره دارند که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم.

انسان

سجده انسان براي خداوند در هر موقعیتی امري پسنديده و مستحب بوده و در مواردي همانند نماز، واجب است ـ سجده در نماز از جمله عباداتي است كه قصد در آن شرط است و چنانچه با هدفی جز انگيزه تعظيم (همانند سخريه و استهزاء) انجام شود سجده حقيقي نيست.۱

هرچند در آيات قرآن، جهت خاصي از جهات جغرافيايي در هنگام سجده کردن بيان نشده است لکن برای سجده در نماز باید شرط قرار گرفتن آن در جهت قبله را رعايت نمود؛ اين معنا از آياتی چند از قرآن دریافت؛ مانند: (قَدْ نَرَی تَقَلُّبَ وَجْهِكَ فِي السَّمَاء فَلَنُوَلِّيَنَّكَ قِبْلَةً تَرْضَاهَا فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَحَيْثُ مَا كُنتُمْ فَوَلُّواْ وُجُوِهَكُمْ شَطْرَهُ)،۲(وَمِنْ حَيْثُ خَرَجْتَ فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَإِنَّهُ لَلْحَقُّ مِن رَّبِّكَ وَمَا اللّهُ

1.. مصطلحات الفقه، ص۲۹۶.

2.. بقره: ۱۴۴: «ما [به هر سو] گردانيدنِ رويت در آسمان را نيک مى‏بينيم؛ پس [باش تا] تو را به قبله‏اى که بدان خشنود شوى برگردانيم؛ پس روى خود را به سوى مسجدالحرام کن؛ و هرجا بوديد، روى خود را به سوى آن بگردانيد».


انسان در تراز قرآن
122

ولی دیدگاه نخست، به دليل قرار گرفتن نجم در کنار واژه شجر كه به معناي درختي داراي ساقه، برگ و شاخه است. درست‌تر می‌باشد سجده آن دو هم بدين معناست كه دلالت بر حدوث خود دارند كه آفریدگار، انواع خوردني‌ها براي انسان‌ها و حيوانات را در ساقه و ميوه‌هايشان قرار داده است و چيزي گوياتر از اين در فراخواندن براي خضوع و عبادت براي كسي كه اين همه نعمت را ارزاني داشته است وجود ندارد. مفسرانی نيز سجده نجم و شجر را سجده سايه‌هاي آنان در هنگام طلوع و غروب خورشيد معنا کرده‌اند که دلالت بر حدوث آن دو داشته و مستلزم خضوع در برابر قدرتي است كه سايه را براي آنها پديد آورده است.۱

فرشتگان

در آيه (وَلِلَّهِ يَسْجُدُ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ الْأرْضِ طَوْعاً وَ كَرْهاً وَ ظِلالُهُمْ بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ)۲ مقصود از موجودات آسماني، فرشتگانی هستند كه پروردگار را از روي شوق سجده ميكنند.۳ عموم «من» موصول، عموم عرفي است كه از آن اراده كثرت ميشود.۴

آنچه تاکنون بیان شده، درباره سجده غیر انسان برای خداوند بود که بخش قابل توجهی از آیات قرآن به آن اختصاص داشت. هدف قرآن از تذکر این موارد، آگاهی دادن به انسان است تا همواره به یاد داشته باشد

1.. التبیان فی تفسیر القرآن، ج۹، ص۴۶۴.

2.. رعد: ۱۵.

3.. تفسیر الطبری، ج۸، ص۱۷۲.

4.. التحریر والتنویر، ج۱۳، ص۱۱۰.

  • نام منبع :
    انسان در تراز قرآن
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
    شمارگان :
    1000
تعداد بازدید : 5781
صفحه از 212
پرینت  ارسال به