کرده است، اعمال به سه دسته تقسیم شده اند: واجبات(فرایض)، مستحبات(فضایل) و گناهان(معاصی). امام علیه السلام می‌فرماید:

۰.واجبات به امر خدای تعالی و مطابق با علم، مشیت، تقدیر، قضا و رضایت الهی است؛ فضایل به امر خداوند نیست یعنی خدا امر تشریعی به انجام مستحبات نکرده است، اما چنین عملی مطابق با رضایت خداوند، قضا و قدر الهی و مشیت و علم خداوند است؛ گناهان نیز اگر چه به امر خداوند نیست، اما به قضا و قدر الهی و مطابق با مشیت و علم خداوند است.^۱

مطابق این فرموده امام علیه السلام، همه اعمال انسان‌ها اعم از نیک و بد، مطابق با اراده و مشیت و قضا و قدر الهی است و این مطلب، تفصیل همان فرموده امام علیه السلام به یونس است که «لایکون إلا ما شاء اللّه و أراد و قدّر و قضا».

در راستای تبیین این مسئله که فاعلیت انسان بیرون از مشیت الهی نیست، گزارش‌های متعددی از کلمات اهل بیت علیهم السلام در دست است؛ امام رضا علیه السلام بارها به این حدیث قدسی استناد فرمود:

۰.يَابْنَ آدَمَ بِمَشِيَّتِي‏ كُنْتَ أَنْتَ الَّذِي تَشَاءُ وَ بِقُوَّتِي أَدَّيْتَ إِلَيَّ فَرَائِضِي وَ بِنِعْمَتِي قَوِيتَ عَلَى مَعْصِيَتِي‏.^۲

یعنی نه تنها اصل حریت و صاحب اراده بودن انسان به مشیت و خواست خداست، بلکه همه اعمال انسان از خوب و بد نیز به قدرت و نعمتی است که مطابق مشیت

بر پایه این تعالیم هر عملی در این عالم، مشمول اراده و مشیت الهی و بر اساس نظام تقدیر معرفی می‌شود؛ حتی شرور و گناهان نیز در مقام تحقق، متعلق اراده و مشیت الهی است و خارج کردن برخی امور از حاکمیت اراده الهی، مستلزم محدود کردن سلطنت و حاکمیت خداوند شمرده شده است.^۱

در گزارشی، یکی از صادقین علیهما السلام به نقل از رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و اله فرمود:

۰.گوینده، سخنی نمی‌گوید، مگر آنچه خداوند مشیت کرده است و کسی که دستی برای انجام کاری می‌گشاید، توان انجام نخواهد داشت مگر به آنچه خداوند مشیت کرده باشد.^۲

تأکید بر مسئله اراده و مشیت و نظام تقدیر در سخنان امام رضا علیه السلام نیز نمود ویژه‌ای دارد. امام رضا علیه السلام در فرمایشی، یونس بن عبدالرحمان را از باور قدریه بر حذر می‌دارد و یادآور می‌شود که نه تنها بهشتیان، که حتی اهل دوزخ و شیطان نیز حاکمیت اراده و فعل خدا را باور دارند؛ امام علیه السلام در ادامه باور صحیح را این‌گونه به یونس تعلیم فرمود:

۰.چیزی واقع نخواهد شد مگر آنچه خداوند مشیت کرده باشد، اراده نموده باشد، تقدیر کرده و قضای الهی بر آن جاری شده باشد. ^۳

همین مسئله را امام رضا علیه السلام به نقل از آباء طاهرینش از أمیرالمؤمنین علیه السلام با تفصیل بیشتری بیان نموده است. در گزارشی که شیخ صدوق در کتاب التوحید، الخصال و عیون أخبار الرضا به سند خود، از علی بن موسی الرضا علیه السلام از امیرالمؤمنین علیه السلام نقل