ادعای اشعری نیست، بلکه با صریح برخی روایات ائمه اطهار علیهم السلام مخالفت دارد:
۰.عَنِ النَّضْرِ بْنِ قِرْوَاشٍ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِاللّه علیه السلام یَقُولُ: إِنَّمَا احْتَجَّ اللّه عَلَى الْعِبَادِ بِمَا آتَاهُمْ وَ عَرَّفَهُم.۱
همچنین در انگاره معرفتی امامیه، چون معرفت تحت تکلیف نمی‌گنجد، استحقاق ثواب و عقاب در قبالِ بود و نبود آن نیز وجود ندارد. این مطلب در روایت‌های باب معرفت مورد تأکید قرار گرفته است؛ مانند این روایت:
۰.عَنْ صَفْوَانَ قَالَ: قُلْتُ لِعَبْدٍ صَالِحٍ: هَلْ فِی النَّاسِ اسْتِطَاعَةٌ یَتَعَاطَوْنَ بِهَا الْمَعْرِفَةَ؟ قَالَ: لا إِنَّمَا هُوَ تَطَوُّلٌ مِنَ اللّه، قُلْتُ: أَ فَلَهُمْ عَلَى الْمَعْرِفَةِ ثَوَابٌ إِذَا کَانُوا لَیْسَ فِیهِمْ مَا یَتَعَاطَوْنَهُ بِمَنْزِلَةِ الرُّکُوعِ وَالسُّجُودِ الَّذِی أُمِرُوا بِهِ فَفَعَلُوهُ؟ قَالَ: لا إِنَّمَا هُوَ تَطَوُّلٌ مِنَ اللّه عَلَیْهِمْ وَتَطَوُّلٌ بِالثَّوَاب.۲
در این گزارش روایی، ثواب استحقاقی برای معرفت رد و انکار شده است، اما در ادامه، نه‌تنها ثواب تفضّلی و امتنانی رد نشده، بلکه مورد تأکید قرار گرفته است. پر واضح است تعلق ثواب تفضّلی منافاتی با عدل ندارد. از همین جا حکم عقاب و عذاب استحقاقی نیز روشن می‌شود. عقاب تفضّلی هم که اصلاً معنا ندارد. در گزارش رواییِ ذیل هم این مسئله به صراحت بیان شده است:
عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ علیه السلام: فَمَنْ لَمْ یَجْعَلْهُ اللّه عَارِفاً فَلا حُجَّةَ عَلَیْهِ وَعَلَیْهِ أَنْ یَقِفَ وَیَکُفَّ عَمَّا لا یَعْلَمُ وَلا یُعَذِّبَهُ اللّه عَلَى جَهْلِهِ۳؛ امام علی علیه السلام: بر کسی که خداوند متعال او را عارف نگردانیده حجتی نیست، وظیفه او آن است که توقف کند و از آنچه نمی‌داند
