صُنْعٌ؟ قَالَ: لا. قُلْتُ: لَهُمْ فِیهَا أَجْرٌ؟ قَالَ: نَعَمْ تَطَوَّلَ عَلَیْهِمْ بِالْمَعْرِفَةِ وَتَطَوَّلَ عَلَیْهِمْ بِالصَّوَاب۱؛ صفوان بن یحیی گفت: از حضرت رضا علیه السلام درباره معرفت پرسیدم که آیا مردم در آن صُنعی دارند؟ حضرت فرمودند: نخیر. گفتم: برای مردم در معرفت اجر و پاداش هست؟ فرمودند: بله خداوند تفضّل می‌کند بر آنها و برای معرفت، پاداش (تفضلی) می‌دهد.
از محدّث - متکلمانی که از راویان روایات معرفت اضطراری‌اند، می‌شود از بزنطی مثال آورد که راوی روایتی است که اکتسابی بودن معرفت را به برخی اصحاب امامیه نسبت می‌دهد، اما مورد انکار امام رضا علیه السلام قرار می‌گیرد:
عَنِ الْبَزَنْطِیِّ قَالَ:... فَقُلْتُ لَهُ أَصْلَحَکَ اللّه إِنَّ قَوْماً مِنْ أَصْحَابِنَا یَزْعُمُونَ أَنَّ الْمَعْرِفَةَ مُکْتَسَبَةٌ وَ أنَّهُمْ إِذَا نَظَرُوا مِنْ وَجْه النَّظَرِ أَدْرَکُوا، فَأَنْکَرَ علیه السلام ذَلِکَ...۲؛ بزنطی گفت: به او (امام رضا) گفتم: خدا خیرتان دهد، عده‌ای از اصحاب ما گمان می‌کنند معرفت اکتسابی است و آنان هرگاه از راه صحیح بنگرند، ادراک می‌کنند. حضرت رضا علیه السلام انکار کردند.
محمد بن حکیم نیز از دیگر راویان صنع اللّه (اضطراری) بودن معرفت است:
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَکِیمٍ قَالَ: قُلْتُ لأَبِی عَبْدِاللّه علیه السلام الْمَعْرِفَةُ مِنْ صُنْعِ مَنْ هِیَ؟ قَالَ مِنْ صنع اللّه لَیْسَ لِلْعِبَادِ فِیهَا صُنْعٌ۳؛ محمدبن حکیم گفت به امام صادق علیه السلام گفتم: معرفت صنع (فعل) چه کسی است؟ فرمودند: صنع خداست، مردم در معرفت صنعی ندارند.
