معاون محترم پژوهشکده کلام اهل‌بیت علیهم السلام - و از تأمل و دقت نظر ارزیاب اندیشور تحقیق، جناب آقای دکتر امداد توران، و همچنین از اعضای محترم گروه مطالعات موضوعی و گروه تاریخ کلام که با یادآوری نکات ظریف و سودمندِ اصلاحی خود بر این بنده منت نهادند، تقدیر و تشکر می‌کنم.

اللّهم وفّقنا لِما تحبّ و ترضی

علی امیرخانی

است.

از تفاوت‌های تحقیق حاضر با نوشته‌های یاد شده و نوشته‌های مشابه، به طور اجمال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱. هیچ‌کدام از آنها با عنوان معرفت اضطراری و مقایسه همه‌جانبه آن با دیدگاه‌های مشابه نیست، بلکه بخشی از معرفت اضطراری (معرفت فطری) است آن‌ هم تبیینی صِرف، نه مقایسه با آرای دیگر فرق اسلامی.

۲. در نوشتار حاضر، افزون بر تبیین نظریه معرفت اضطراری امامیه با نگاه تاریخی کلامی و مقایسه آن با معرفت اضطراری اهل حدیث و معتزله و نسبت آن با معرفت اکتسابی، تحول مفهومی معرفت اضطراری و تطوّر و تبدل آن به معرفت اکتسابی در امامیه نشان داده خواهد شد که در نوشته‌های پیشین بررسی نشده است.

۳. بررسی و تحلیل علل و دلایل حذف و به حاشیه رفتن معرفت اضطراری در اندیشه امامیه و معتزله بیان خواهد شد که در نوشته‌های پیشین مغفول مانده است.

در پایان و پس از حمد و سپاس بی‌کران به درگاه خداوند متعال، از درگاه ایزد منّان برای همه کسانی که به هر شکل و شیوه و در هرجا از خرمن دانش و فضلشان خوشه‌ای برگرفته‌ام، به‌ویژه استاد ارجمندم حجت الاسلام والمسلمین محمّد تقی سبحانی - ریاست محترم پژوهشکده کلام اهل بیت علیهم السلام - که همواره راهنمایی‌ها و مشاوره‌های مشفقانه‌اش بسیار رهنمون بوده است، سلامت و خیر و سعادت خواهانم. همچنین بر خود لازم می‌دانم از مسئولان محترم پژوهشگاه قرآن و حدیث و به‌ویژه ریاست محترم آن، حضرت آیت اللّه محمّدی ری‌شهری، و قائم مقام پژوهشگاه حضرت حجت الاسلام و المسلمین دکتر رضا برنجکار به دلیل حمایت‌های مالی و معنوی و فراهم ساختن محیط مناسب تحقیق و پژوهش، سپاسگزاری کنم.

از پی‌گیری‌های مُجدّانه‌ حجت الاسلام والمسلمین دکتر اکبر اقوام کرباسی -