همچنین روایات متعددی ذیل آیه شریفه (فَأَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنیفاً فِطْرَتَ اللّه الَّتی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْها لا تَبْدیلَ لِخَلْقِ اللّه ذلِکَ الدِّینُ الْقَیِّمُ وَلکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لا یَعْلَمُونَ)۱ در تأیید نظریه معرفت فطری ذکر شده است، از جمله:
۰.مجاهد درباره آیه «صبغة اللّه» گفت: [منظور] فطرة اللّه است که مردم را بر آن سرشته است. ابن جریج به نقل از عبداللّه بن کثیر نقل میکند که «صبغة اللّه» دین خداست! و دین چه کسی بهتر از دین خداست؟! او گفت: آن را خداوند سرشته است.۲
ترمذی در نوادر الاصول از مکحول نقل کرده است که [منظور از] فطرة اللّه، معرفة اللّه است.۳
همچنین یکی از شواهد روایی که در تأیید انگاره معرفت فطری نزد اصحاب حدیث میتوان به آن اشاره کرد، حدیث نبوی مشهور درباره تولد انسانها بر فطرت الهی است: «کل مولود یولد على الفطرة. فأبواه یهوّدانه أو ینصّرانه».۴
این روایت که با نقلهای مختلف و از طرق مختلف در منابع روایی اهل حدیث ذکر شده است، در واقع، نشان میدهد که انسان با فطرت خداشناسی به دنیا
1.. سورۀ روم، آیۀ ۳۰.
2.. «عن مجاهد فی قول اللّه : صبغة اللّه قال : فطرة اللّه التی فطر الناس علیها وعنه، قال : صبغة اللّه الاسلام ، فطرة اللّه التی فطر الناس علیها. قال ابن جریج : قال لی عبد اللّه بن کثیر صبغة اللّه قال: دین اللّه ومن أحسن من اللّه دینا. قال: هی فطر اللّه» (ابن جریر طبری، جامع البیان، ج۱، ص۷۹۴).
3.. «واخرج الحکیم الترمذی فی نوادر الاصول عن مکحول: إن الفطرة معرفة اللّه» (سیوطی، الدر المنثور، ج۵، ص۱۵۵).
4.. «پیامبر اسلام صلی الله علیه و اله فرمودند: هر مولودی بر فطرت متولد میشود، پس والدینش او را یهودی یا نصرانی میسازند» (مالک بن انس، الموطأ، ج۱، ص۲۴۱؛ احمدبن حنبل، المسند، ج۲، ص۴۱۰ و ۳۱ و نیز نک: بخاری، الصحیح، ج۲، ص۱۰۴؛ مسلم، الصحیح، ج۸، ص۵۲؛ ابیداوود، المسند، ج۲، ص۳۱۱ و ۴۱۶).