فعل و صُنع و ایجاد خداوند متعال است. با این حال، باری‌تعالی ولد را ایجاد نمی‌کند مگر بعد از مواقعه و نزدیکی والدین. به بیان دیگر، اضطراری از منظر برخی از امامیه، به معنای بدیهی و بی‌نیاز از نظر و استدلال (ضروری منطق) نبوده است، بلکه حتی نظر و استدلال در تحقق معرفت از جانب خداوند، لازم بوده است!
۰.گروه دیگری از امامیه گمان کرده‌اند معارف ضروری است، الّا این‌که کسی که معرفة اللّه ندارد، مأمور (و مکلف) است به اقرار و طاعت.۱
قول دوم در گزارش بغدادی متعلق به کسانی است که همه معارف را ضروری (اضطراری) می‌دانند، با این حال، معتقدند - چه معرفت حاصل شود و چه نشود - همه مکلّف به اقرار و اطاعت هستند. به احتمال زیاد این قول، همان چیزی است که اشعری به مؤمن طاق و ابومالک حضرمی نسبت داده بود.
راستی‌آزمایی گزارش‌های تاریخی با شواهد روایی
در گزارش‌های تاریخیِ ذکر شده و مربوط به امامیان دوران نخستین، چند ادعا به آنان نسبت داده شد: الف) جمهور امامیه و بنابر گزارش شیخ مفید گروهی از امامیه به معرفت اضطراری باور داشتند؛ ب) آنان همه معارف را اضطراری می‌دانستند؛ ج) آنان تکلیف به معرفت را به دلیل آن‌که از حوزه اختیار آدمی خارج است، انکار می‌کردند؛ د) مؤمن طاق و ابومالک حضرمی به رغم آن‌که همه معارف را اضطراری می‌دانستند و معتقد بودند خداوند معرفت را به برخی إعطا می‌کند و به برخی إعطا نمی‌کند، با این حال، همه انسان‌ها را مکلّف به اقرار و ایمان می‌دانستند؛ ھ)
