433
دوستي در قرآن و حديث

و زيبايى‏هاست ، ممكن نيست كسى حقيقتا او را بشناسد و او را دوست نداشته باشد . از اين رو ، امام مجتبى عليه‏السلام تأكيد مى‏فرمايد كه :
مَن عَرَفَ اللّه‏َ أحَبَّه . ۱
هركه خدا را بشناسد ، دوستش خواهد داشت .

انواع معرفت خدا

دو نوع معرفت براى انسان نسبت به حضرت حق عز و جل امكان‏پذير است : اوّل ، معرفت از طريق برهان كه تكيه‏گاه ايمان است و دوم ، معرفت از طريق شهود كه يقين ناميده مى‏شود . لذا وقتى مى‏گوييم : «معرفت خدا ، مبدأ محبّت اوست» ، اين سؤال پيش مى‏آيد كه : كدام معرفت ؟ معرفت برهانى؟ يا شهودى ، و يا هر دو ؟
پاسخ ، اين است كه : هر دو . هر قدر انسان نسبت به خداوند متعال معرفت پيدا كند ، به همان ميزان ، با زيبايى‏ها و كمالات او آشنا مى‏شود و نسبت به او علاقه پيدا مى‏كند . به همين جهت ، معرفت برهانى هم مى‏تواند مبدأ محبّت خدا باشد و از اين رو ، وقتى حضرت داوود عليه‏السلام از خداوند مى‏پرسد : «كَيفَ اُحَبِّبُكَ إلى خَلقِكَ ؟؛ چگونه محبّت تو را در دل مردم ايجاد كنم؟» ، پاسخ مى‏شنود : «أُذكُر أَيادِىَّ عِنْدَهُم ، فَإِنَّكَ إذا ذَكَرتَ لَهُم ذلِكَ أَحَبّوني؛ نعمت‏هايم را نزد آنان ياد كن كه با يادآورى آنها، مرا دوست خواهند داشت». ۲
با اين همه ، ترديدى نيست كه محبّت تامّ و كامل ـ كه از آن به عشق تعبير

1.تنبيه الخواطر : ۱ / ۵۲ .

2.ر . ك : ص ۳۹۵ ح ۹۴۱ .


دوستي در قرآن و حديث
432

امام سجاد عليه‏السلام در دعاى «مكارم الأخلاق» از صحيفه سجّاديه ، به كيمياگرى محبّت اشاره كرده‏است ، آن جا كه مى‏فرمايد :
وَانْهَج لي إلى مَحَبَّتِكَ سَبِيلاً سَهلَةً أكمِل لي بِها خَيرَ الدُّنيا وَالآخِرَةِ . ۱
به سوى محبّتت ، راهى آسان برايم بگشا كه از طريق آن ، خير دنيا و آخرت را برايم كامل كنى .
بر اين اساس ، هر چه محبّت انسان نسبت به آفريدگار جهان ، بيشتر و قوى‏تر باشد ، توفيق بيشترى براى رسيدن به راز آفرينش خود و كسب كمالات انسانى دارد . لذا در زيارت‏نامه‏هاى رسيده از پيشوايان دين ، اهل بيت پيامبر خدا ـ كه در اوج قلّه انسانيت و شايستگى قرار دارند ، با صفت «التّامّينَ‏فيمَحَبَّهِ‏اللّه‏ِ(كاملان در دوستى‏خدا)» ۲ مورد خطاب‏قرارمى‏گيرند.
فصل اوّل از بخش دوم اين كتاب ، درباره آيات و احاديثى است كه با بيان‏هاى گوناگون ، اهل ايمان را به تحصيل كيمياى محبّت خدا دعوت مى‏كنند .

راه خدا دوستى

مسئله اصلى ، چگونگىِ به دست آوردن محبّت خداست . رهنمودهاى اهل بيت در اين باره ، در فصل دوم خواهد آمد . خلاصه اين رهنمودها اين است كه اصلى‏ترين سرچشمه محبّت خدا پس از فضل و رحمتش ، معرفت (شناخت) است . خداوند سبحان ، به فضل و رحمت خود، عشق به خوبى‏ها و زيبايى‏ها را در سرشت انسان نهاد و از آن جا كه خود ، جامعِ همه كمالات

1.ر . ك : ص ۴۲۱ ح ۹۷۶ .

2.ر . ك : بخش دوم ، فصل اول ص ۳۷۷ (كاملان در خدا دوستى) .

  • نام منبع :
    دوستي در قرآن و حديث
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری، با همکاری: محمّد تقدیری، ترجمه: سیّد حسن اسلامی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1383
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 4962
صفحه از 784
پرینت  ارسال به