۷۴۷. امام صادق عليه‏السلام : چون امير مؤمنان بر منبر بالا مى‏رفت ، مى‏فرمود : «شايسته مسلمان ، آن است كه از برادرى با سه تن بپرهيزد : بدكارِ بى‏شرم ، احمق و دروغگو . امّا بدكارِ بى‏شرم ، رفتار خود را برايت مى‏آرايد و دوست دارد كه تو نيز چون او باشى ، در كار دين و قيامتت به تو كمك نمى‏كند و نزديك شدن به او ، مايه جفا و سخت‏دلى است و رفت و آمدش ننگى است براى تو . امّا احمق ، تو را به خيرى راهنمايى نمى‏كند ، و گرچه خود را رنجه و خسته كند ، انتظار آن كه بدى را از تو دور كند ، از او نمى‏رود و چه بسا بخواهد به تو سودى برساند ، امّا به تو ضرر بزند ؛ پس مرگش بهتر از زندگى‏اش و خاموشى‏اش بهتر از سخن گفتنش و دورى‏اش بهتر از نزديكى‏اش است .
امّا دروغگو ، با او زندگى برايت گوارا نخواهد بود . سخنت را پيش ديگران مى‏برد و سخن ديگران را نزد تو مى‏آورد . هرگاه دروغى ببافد و آن را به سر رساند ، آن را با دروغ ديگرى همچون آن ، درمى‏پيوندد ، تا آن جا كه گاه ، سخنِ راست مى‏گويد ؛ امّا تصديقش نمى‏كنند . ميان مردم ، با دشمنى جدايى مى‏اندازد و در دل‏ها تخم كينه مى‏كارد . پس ، از خداى عز و جلبترسيد و خود را بپاييد» .

۷ / ۵

آنچه سزاوار دوستى نيست

قرآن

(چون شبْ او را فرو گرفت ، ستاره‏اى ديد . گفت : «اين ، پروردگار من است» و چون [ستاره ]غروب كرد ، گفت : «غروب كنندگان را دوست ندارم») .

(براى مردم ، دوستىِ خواستنى‏ها (از زنان ، فرزندان ، هميان‏هاى زر و سيم و اسبانِ داغ خورده و چارپايان و زراعت) ، آراسته شده است . همه اينها متاع زندگى دنياست ، حال آن كه بازگشتگاه خوب ، نزد خداست» .

۷۴۷. الإمام الصادق عليه‏السلام : كانَ أميرُ المُؤمِنينَ عليه‏السلام إذا صَعِدَ المِنبَرَ قالَ : يَنبَغي لِلمُسلِمِ أن يَتَجَنَّبَ مُؤاخاةَ ثَلاثَةٍ : الماجِنِ الفاجِرِ ، وَ الأَحمَقِ ، وَ الكَذّابِ .
فَأَمَّا الماجِنُ الفاجِرُ فَيُزَيِّنُ لَكَ فِعلَهُ ، و يُحِبُّ أنَّكَ مِثلُهُ ، و لا يُعينُكَ عَلى أمرِ دينِكَ و مَعادِكَ ، و مُقارَبَتُهُ جَفاءٌ و قَسوَةٌ ، و مَدخَلُهُ و مَخرَجُهُ عارٌ عَلَيكَ .
و أمَّا الأَحمَقُ فَإِنَّهُ لا يُشيرُ عَلَيكَ بِخَيرٍ ، و لا يُرجى لِصَرفِ السّوءِ عَنكَ و لَو أجهَدَ نَفسَهُ ، و رُبَّما أرادَ مَنفَعَتَكَ فَضَرَّكَ ، فَمَوتُهُ خَيرٌ مِن حَياتِهِ ، و سُكوتُهُ خَيرٌ مِن نُطقِهِ ، و بُعدُهُ خَيرٌ مِن قُربِهِ .
وأمَّا الكَذّابُ فَإِنَّهُ لا يَهنَؤُكَ مَعَهُ عَيشٌ ، يَنقُلُ حَديثَكَ ، و يَنقُلُ إلَيكَ الحَديثَ ، كُلَّما أفنى اُحدوثَةً مَطَرَها بِاُخرى مِثلِها ، حَتّى أنَّهُ يُحَدِّثُ بِالصِّدقِ فَما يُصَدَّقُ ، و يُفَرِّقُ بَينَ النّاسِ بِالعَداوَةِ فَيُنبِتُ السَّخائِمَ فِي الصُّدورِ . فَاتَّقُوا اللّه‏َ عز و جلوَ انظُروا لِأَنفُسِكُم . ^۱

۷ / ۵

ما لا يَنبَغي مَحَبَّتُهُ

الكتاب

(فَلَمَّا جَنَّ عَلَيْهِ الَّيْلُ رَءَا كَوْكَبًا قَالَ هَـذَا رَبِّى فَلَمَّآ أَفَلَ قَالَ لاَ أُحِبُّ الْأَفِلِينَ) . ^۲

(زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَ تِ مِنَ النِّسَآءِ وَالْبَنِينَ وَالْقَنَـطِيرِ الْمُقَنطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَالْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَالْأَنْعَـمِ وَالْحَرْثِ ذَ لِكَ مَتَـعُ الْحَيَوةِ الدُّنْيَا وَاللَّهُ عِندَهُو حُسْنُ الْمَـئابِ) . ^۳

(وَ تُحِبُّونَ الْمَالَ حُبًّا جَمًّا) . ^۴