19
دوستي در قرآن و حديث

مى‏كند كه جامعه مطلوب انسانى در اسلام ، جامعه‏اى است كه بر اساس محبّت مردم نسبت به يكديگر شكل بگيرد . اسلام مى‏خواهد جامعه‏اى بسازد كه همه مردم ، خود را برادر يكديگر بدانند و تا سرحدّ ايثار نسبت به هم عشق بورزند ، و اين بدان جهت است كه هيچ چيز مانند محبّت در ساماندهى جامعه دلخواه انسانى ، كارساز نيست .
محبّت ، مؤثّرترين عنصر پرورش انسان‏هاى شايسته و كارآمدترين ابزار پيشبرد اهداف فرهنگى ، اجتماعى ، اقتصادى و سياسى است .
به گفته حضرت سليمان عليه‏السلام ، هيچ چيز مانند محبّت ، شيرين نيست . ۱ محبّت به قدرى شيرين است كه همه تلخى‏هاى زندگى را با كمك آن مى‏توان شيرين‏كرد ، و بسيارى از ضعف‏ها و نابسامانى‏ها و مشكلات فردى و اجتماعى را مى‏توان به وسيله آن ، جبران نمود و به تعبير لطيف پيغمبر اسلام :
ما ضاقَ مجلسٌ بمتحابَّين . ۲
هيچ جايى براى نشستن دو دوست ، تنگ نيست .

دين محبّت

اسلام ، برنامه تكامل انسان است . اصلى‏ترين عناصر اين برنامه ، محبّت (مهرورزى) است . عنصر محبّت ، تا آن جا در تحقّق برنامه‏هايى كه اسلام براى پيشرفت جامعه انسانى پيش‏بينى كرده مؤثر است كه امام باقر عليه‏السلام ، دين اسلام را چيزى جز محبّت نمى‏داند و مى‏فرمايد :
هَلِ الدّينُ إلاَّ الحُبُّ ؟ ۳

1.ر . ك : ص ۳۸ (ح ۳۸) .

2.ر . ك : ص ۵۲ (ح ۸۶) .

3.ر . ك : ص ۳۵۱ (ح ۸۶۴) .


دوستي در قرآن و حديث
18

مقه ، وجد ، كَلف ، تَقَيُّم ، عِشق ، جَوى ، دَنَف ، شجو ، شوق ، خلابه ، بلابل ، تباريح ، سدَم ، غمرات ، وَهَل ، شجَن ، لاعِج ، اكتِئاب ، وَصَب ، حُزن ، كمد ، لذْع ، حُرَق ، سُهد ، أرَق ، لَهْف ، حنين ، استكانه ، تباله ، لَوعه ، فُتون ، جنون ، لمَم ، خَبْل ، رَسيس ، داء المُخامِر ، ودّ ، خلّه ، خِلّم ، فَرام ، هُيام ، تدْلِيه ، وَلَه و تعبّد» .
نام‏هاى ديگرى نيز براى محبّت برشمرده‏اند كه در حقيقت نام‏هاى آن نيست ، بلكه از عوامل و احكام به شمار مى‏رود و ما از ذكر آنها خوددارى مى‏كنيم . ۱
بسيارى از آنچه در كلام ابن‏قيّم به عنوان اسامى محبّت آمده ، در واقع از مبادى يا احكام محبّت است ، گو اين‏كه او خود در تفسير و تبيين اين اسامى ، بدان تصريح مى‏كند .
در باره ريشه اين اسامى و تعريف هر يك ، سخن بسيار است ۲ كه نيازى به طرح آن در اين مجموعه نيست . آنچه در اين جا بحث درباره آن اهمّيت دارد ، تبيين ديدگاه اسلام درباره محبّت است ، در نگاهى عميق به آنچه اين آيين الهى در مورد اين خصلت ارزشمند آورده است ، تا مدخل و مقدمه‏اى باشد براى دقّت و تأمّل لازم در آيات و احاديثى كه در ابواب مختلف كتاب ، خواهد آمد .

محبّت از ديدگاه اسلام

از نظر اسلام ، محبّت ، بيشترين نقش را در ساماندهى جامعه آرمانى انسانى دارد . ملاحظه متون دينى (نصوص) گردآمده در اين كتاب ، به روشنى اثبات

1.روضة المحبين : ۳۱ .

2.ابن قيّم در كتاب روضة المحبين ، نزديك به چهل صفحه در اين باره بحث كرده است .

  • نام منبع :
    دوستي در قرآن و حديث
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری، با همکاری: محمّد تقدیری، ترجمه: سیّد حسن اسلامی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1383
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 4885
صفحه از 784
پرینت  ارسال به