 هوش میان‌فردی؛

 هوش درون‌فردی؛

 هوش طبیعت‌گرا؛

اکنون، درباره هوش هیجانی دو دسته الگوی متمایز وجود دارد: الگوهای توانایی^۱ هوش هیجانی و الگوهای ترکیبی^۲ هوش هیجانی. بخش زیر به این دو نوع الگو می‌پردازد، با تمرکز ویژه روی چهارچوب الگوی توانایی، که به نظر ما از جنبه عینی بودن طبقه‌بندی‌ها، قوی‌ترین است.

الگوی توانایی

پیشگامان آزمودن هوش هیجانی، جان مِیر^۳ و پیتر سالوی^۴ هستند که همراه همکارشان، دیوید کاروزو^۵، الگوی هوش هیجانی[۵] مِیر ـ سالوی ـ کاروزو^۶ را خلق کردند که یک آزمون ۱۴۱ گویه‌ای هوش هیجانی تکلیف‌مدار است (میر و دیگران، ۲۰۰۳). گرچه هوش هیجانی با دنیل گلمن^۷ (۱۹۹۶) شهرت یافت، کار این سه نفر پشتوانه نظری و پژوهشی هوش هیجانی بود. بر اساس الگوی آنها، هوش هیجانی مجموعه‌ای از شایستگی‌ها یا مهارت‌های ذهنی است که چهار مرحله دارد (برکت و دیگران، ۲۰۰۹). در این قسمت چکیده‌ای از بخش‌های کار مایر و سالوی را مرور و پرسش‌هایی طرح خواهیم کرد که با پرسیدن آنها از خود، می‌توانیم بر بهره هوش هیجانی‌مان بیافزاییم.

ادراک هیجان‌ها

بخش اول «ادراک»^۸ است: توانایی بازشناسی هیجان‌ها در خودمان یا در دیگران. پرسش‌هایی که می‌توانید برای خودتان طرح کنید عبارتند از: چه احساسی دارید؟ دیگران چه احساسی دارند؟ با بازشناسی این نشانه‌های ظریف هیجانی، افراد در مواجهه با موقعیت‌های اجتماعی مجهزتر می‌شوند.

به‌کارگیری

نام بخش دوم، «به‌کارگیری هیجان‌ها»^۹ است، که عبارت است از: توانایی به‌کارگیری هیجان‌ها برای

سالنامه آیا در عکس سالنامه مدرسه‌تان لبخند زدید؟ آیا یک
لبخند واقعی (دوشن) بود یا ساختگی (امریکایی)؟ این نکته جزیی در پیش‌بینی بهباشی
آتی شما می‌تواند مهم باشد. داکر کلتنر و لی اَن هارکر، پژوهشگران دانشگاه
کالیفرنیا در برکلی، لبخند‌های ۱۴۱ عکس
دانش‌آموز سال آخر دبیرستان (۱۸
ساله) را از سالنامه ۱۹۶۰ کالج میلز تحلیل کردند. با
آنهایی که لبخند زده بودند در سه زمان متوالی (۲۷،
۴۳ و ۵۲
سالگی) تماس گرفته شد و از آنها درباره رضایت از زندگی و رضایت زناشویی سؤال شد.
حتی پس از ۳۰ سال، زنانی که در ۱۸
سالگی لبخند واقعی دوشن را نشان داده بودند، به احتمال بیشتری ازدواج کرده و
متاهل مانده‌اند و سطوح بالای بهباشی و
رضایت از زندگی را گزارش کردند.
اصل مقاله را در هارکر و کلتنر (۲۰۰۱)
ببینید.

هوش هیجانی

هوش هیجانی^۱ در چهارچوب روان‌شناسی عامه‌پسند عبارتی پرکاربرد است. سالوی^۲ و مِیِر^۳ (۱۹۹۰: ۱۸۹) هوش هیجانی را چنین تعریف کرده‌اند: «توانایی پایش^۴ احساس‌ها و هیجان‌های خود و دیگران، توانایی تمایز گذاشتن میان هیجان‌ها و به‌کار بردن این اطلاعات در هدایت تفکر و عمل خود». اساساً، پژوهشگران باور دارند که هیجان‌ها فایده دارند (دیویدسون، ۲۰۰۳) و وجودشان بیهوده نیست. هیجان‌ها این فایده را دارند که با فرستادن پیام‌هایی به ما، ما را از چگونگی احساسمان نسبت به افراد و موقعیت‌ها آگاه کنند. سرکوب هیجانی می‌تواند برای بهباشی ما زیان‌بخش باشد. از این رو، تلاش برای آگاه‌تر شدن از هیجان‌ها مهم است (میر و سالوی، ۱۹۹۳؛ میر و دیگران، ۲۰۰۱ و ۲۰۰۴). پس از طرح نظریه ابتکاری هوش‌های چندگانه (گاردنر^۵، ۱۹۹۳)، مردم به تدریج دریافتند که هوش فقط IQ نیست، بلکه چندین نوع هوش وجود دارد، از جمله:

 هوش زبانی؛

 هوش منطقی ـ ریاضی؛

 هوش فضایی؛

 هوش بدنی ـ جنبشی؛

 هوش موسیقیایی؛