303
روان‌شناسی مثبت‌ نگر(نظریه‌ها ، پژوهش‌ها و کاربست‌ها)

کاهش میزان بروز افسردگی و اضطراب را به میزان ۵% در سه سال پیگیری نشان داد (گیلام و دیگران، ۲۰۰۷).

برنامه تاب‌آوری پن یک برنامه مداخله‌ای مدرسه‌محور است که برای افزایش تاب‌آوری، و ارتقای خوش‌بینی، مهارت‌های مقابله‌ای سازگارانه [انطباقی] و حل کارآمد مشکلات از طریق کاربستِ اصول درمان شناختی‌رفتاری برای جمعیت‌های بهنجار طراحی شده است. بر اساس هفت مهارت «قابل یادگیری» تاب‌آوری، این برنامه به کودکان این امور را می‌آموزد: چگونگی شناسایی احساساتشان؛ قدرت تحمل ابهام و پیچیدگی؛ سبک تبیینی خوش‌بینانه؛ چگونگی تحلیل علت مشکلات؛ همدلی؛ خودکارآمدی؛ چگونگی رفتن به سوی یا انجام کارهای تازه. از این‌رو، برنامه تاب‌آوری پن به‌چالش کشاندن سبک تبینی بدبینانه عادتی و همیشگی را با بررسی شواهد، و توجه به چارچوب واقع‌گرایی (در عین پرهیز از خوش‌بینی غیرواقع‌بینانه) به نوجوانان تعلیم می‌دهد.

برنامه تاب‌آوری پن در مدارس ایالات متحده، پایه‌های ۵-۸ (سنین ۱۰-۱۴) در ۱۲ جلسه ۹۰-۱۲۰ دقیقه‌ای انجام شد. این برنامه همچنین در سه ناحیه در بریتانیا با کودکان در سال هفتم۱ (سن‌های ۱۱-۱۲) آغاز شده بود. گرچه در حال حاضر داده‌های به‌دست آمده در بریتانیا در دسترس ما نیست، اما ارزیابی‌های غیررسمی نشان می‌دهند که آموزگاران و جوانان این برنامه‌ها را به‌خوبی پذیرفته‌اند.

یک برنامه‌ تاب‌آوری کاربردی‌تر در کلاس درس،‌ برنامه دوباره قد راست کردن است که طرح آن توسط دو روان‌شناس استرالیایی به نام دکتر هلن مگرات و دکتر تونی نوبِل (۲۰۰۳) ریخته شد؛ این برنامه‌ بسیار عملی و مفید، و آموزگارپسند است. این برنامه مبتنی بر نتایج به‌‌دست آمده از فرامُرور۲ برنامه‌های مدرسه‌محور است که نشان می‌دهد سودمندی‌ اکثریت قابل توجهی از برنامه‌های کوتاه‌مدت ادامه‌پذیر نیست. برنامه «دوباره قد راست کن» هم در دبستان و هم در دبیرستان انجام شد و مفاهیم اساسی به شیوه‌های مناسبْ به‌لحاظ رشدی در طول زمان مورد بازبینی قرار گرفت. شواهد تحقیقی به‌دست ‌آمده نشان‌دهنده تأثیرات سودمند این برنامه بر افسردگی است (مگرات و نوبل، ۲۰۰۳).

اگرچه توانایی کاستن از افسردگی و اضطراب در کودکان و نوجوانان همواره موفقیتی چشمگیر شمرده می‌شود و به هیچ‌وجه نمی‌توان آن را بی‌اهمیت دانست، اما برنامه‌های بالا به‌قدر کافی در افزایش بهباشی موفق نبوده‌اند، و تنها مشکلات روان‌شناختی احتمالی را تسکین می‌دهند. بهباشی، صرفاً به معنای نبودِ افسردگی نیست؛ درست همان‌طور که وقتی می‌گوییم شخصی مریض نیست، این‌گونه نیست که لزوماً

1.. years ۷؛ هفتمین سال آموزش اجباری در کشورهایی نظیر انگلستان، استرالیا، نیوزلند و ... . م

2.. meta-review


روان‌شناسی مثبت‌ نگر(نظریه‌ها ، پژوهش‌ها و کاربست‌ها)
302

مثبت‌نگر مبتنی بر اصول و روش‌های اعتباریابی تجربی است. تکیه بر اصول و روش علمی همان چیزی است که روان‌شناسی مثبت‌نگر را از ابتکارهای خودیاری‌گر۱ و بدون پایه‌های استوار علمی متمایز می‌کند. مدارس ایالات متحده، بریتانیا، استرالیا و سرتاسر جهان (گاهی اوقات) کار بروی موضوعات اجتماعی و هیجانی را در برنامه‌های آموزشی (برای نمونه: تعلیم و تربیت فردی، اجتماعی و بهداشتی،۲یادگیری خدمات، شهروندی) گنجانده‌اند و به دانش‌آموزان برای تأمل درباره اهمیت مهارت‌های اجتماعی و هیجانی مناسب کمک کرده‌اند. با اینکه کارهای بسیاری برای ارتقای چنین یادگیری‌های‌هایی از طریق برنامه‌های مستقل و/یا محیط رسمی مدرسه انجام شده است، اما به‌لحاظ تجربی تعداد نسبتاً ‌اندکی از این برنامه‌ها از طریق مطالعات کنترل‌شده تصادفی مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند.

مدارس ابتدایی و متوسطه۳

برنامه‌هایی که به‌لحاظ تجربی و نیز در سطحی گسترده مورد آزمون قرار گرفته‌اند، مانند «برنامه تاب‌آوری پِن»۴ در ایالات متحده (گیلام۵ و دیگران، ۱۹۹۵) و «برنامه دوباره قد راست کردن»۶ در استرالیا (مگرات و نوبل، ۲۰۰۳)، شواهدی فراهم آورده‌اند مبنی بر اینکه آموزشِ شایستگی، تاب‌آوری و خوش‌بینی اجتماعی، با کاهش اختلالات روان‌شناختی منافع بسیار سودمندی برای کودکان به ایجاد می‌کنند. برنامه تاب‌آوری پن گسترش بسیاری یافته است و با بیش از ۱۶ سال تحقیق روی آن، شواهد مبنایی مستحکمی برای آن به دست آمده است (رایویش و شات، ۲۰۰۲؛ سلیگمن، ۲۰۰۲، ۲۰۰۷؛ رایویش و دیگران، ۲۰۰۷). این شواهد نشان می‌دهند که این برنامه از افسردگی و اضطراب جلوگیری می‌کند و تأثیرات ماندگار و دراز مدتی دارد. به سخن دقیق‌تر، ۱۳ آزمایش تصادفی کنترل‌شده با پلاسیبو روی بیش از ۲۰۰۰ شرکت‌کننده انجام شد، که یازده مطالعه کاهش نشانگان افسردگی در دانش‌آموزان را نشان داد، و سه مطالعه نیز تأثیرات مثبتی را بر اضطراب و مشکلات رفتاری نشان دادند. این برنامه در بهترین حالتش،

1.. self-help initiatives

2.. health education

3.. Primary and secondary schools

4.. The Penn Resilience Program (PRP)

5.. Gillham

6.. Bounce Back! programme

  • نام منبع :
    روان‌شناسی مثبت‌ نگر(نظریه‌ها ، پژوهش‌ها و کاربست‌ها)
    سایر پدیدآورندگان :
    کیت هفرن و ایلونا بونیول، ترجمه: محمد تقی تبیک و محسن زندی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 55324
صفحه از 392
پرینت  ارسال به