است، و در همان حال، از روان‌شناسی مثبت‌نگر نیز به دلیل نپرداختن به نقش بدن در بهباشی انتقاد می‌کند.

انواع شادکامی

به‌طور سنتی، روان‌شناسی مثبت‌نگر شادکامی اصیل را در قالب آمیزه‌ای از بهباشی لذت‌گرا و سعادت‌گرا مفهوم‌سازی کرده است (لِنت،^۱ ۲۰۰۷؛ سلیگمن و چیک‌سِنت‌مِهایی، ۲۰۰۰). از دل این دو نوع شادکامی، سه سبک زندگی متمایز سرچشمه می‌گیرد: زندگی لذت‌بخش، زندگی مشتاقانه، و زندگی معنادار. زندگی لذت‌بخش دربردارنده احساس هیجان‌های مثبت است، که مؤلفه‌هایی بنیادی و جدایی‌ناپذیری برای موفقیت و بهباشی ما هستند. زندگی لذت‌بخش همچنین به دو مقوله دیگر تجزیه می‌شود: لذت‌ها و کامرواسازی‌ها. لذت‌ها دربردارنده بوها، مزه‌ها و احساسات جنسی خوشایند و مانند این‌ها است؛ در حالی‌که کامرواسازی‌ها شامل فعالیت‌هایی چون خواندن یا آشپزی‌کردن است، که مستلزم نقشه‌‌کشی و برنامه‌ریزی پیشینی هستند (رشید، ۲۰۰۹a). خوشبختانه، بدن‌ ما توانایی این را دارد که این احساس‌ لذت، شوق و هیجان‌های مثبت را ایجاد کند.

بدن همچنین می‌تواند در ایجاد زندگی مشتاقانه یاری‌رسان باشد. غرقگی، از راه شرکت در فعالیت بدنی، می‌تواند حسّ اشتیاق، جذب و بهباشی پس از فعالیت را به بار آورَد. وانگهی، شرکت در رفتارهای برنامه‌ریزی‌شده، و با همراهی افرادِ دلپسند، می‌تواند روابط ژرف‌تر و معنادارتری را به وجود آورد.

سرانجام آنکه، بدن قدرت بسیاری در ایجاد زندگی معنادار دارد شواهد از امر را می‌توان آشکارا در گزارش‌های موجود از تعالی معنوی و تجسم‌یافته دید. افرادی که بدن‌هایشان دردهای جسمانی شدیدی را از سرگذرانده است، پیوسته احساس معنا و پیوندی معنوی را به‌واسطه خودِ مجروح‌شان گزارش می‌کنند (فرانک، ۱۹۹۵). با این‌همه، بسیاری در جامعه‌ ما فراموش کرده‌اند که داشتنِ لذت‌های جسمانی چقدر مهم است؛ لذت‌هایی که دست‌آخر نیز می‌تواند به کامیابی‌های سعادت‌گرا بیشتری بینجامند. بخش بعدی، خطوط کلی مولفه‌های پیشنهادی پنج‌گانه درباره بدن مثبت را در ارتباط با بهباشی‌های لذت‌گرا و سعادت‌گرا نشان می‌دهد.

۳. مداخله‌های مبتنی بر فعالیت بدنی را چگونه می‌توان در راستای افزایش بهباشی اجتماعی به‌کار گرفت؟

گرچه پیشرفت و فهم علمی در روان‌شناسی مثبت‌گرا با قوت تمام پیش می‌رود، اما توجه به اهمیت بدن در کارکرد روان‌شناختی و جسمانی بهینه هنوز کُند پیش می‌رود. ما معتقدیم با تلفیق عناصر بهباشی لذت‌گرا و سعادت‌گرا می‌توانیم «بدنی مثبت»^۱ از طریق سازوکارهای مهم پنج‌گانه بسازیم؛ این پنج سازوکار چنین‌اند: لمس و تماس بدنی انسانی، رفتار جنسی مثبت،^۲ فعالیت بدنی، تغذیه، و حتی دردِ بدنی. این مؤلفه‌های پنج‌گانه، یا به تجربه‌های زودگذر لذت‌بخش کمک می‌کنند، و یا به احساسات پایای درازتر از معنا و رشدِ خود.

فصل نهم، پیش از کاوش در آنچه که هِفِرن (زیر چاپ، b) آن را در قالب پنج مؤلفه «بدن مثبت» توصیف می‌کند، با بازبینی کوتاهی از تاریخ بدن در روان‌شناسی و دو گونه اصلی شادکامی (لذت‌گرا و سعادت‌گرا) آغاز می‌کند (کاشدان و دیگران، ۲۰۰۸: ۲۱۹). گرچه نظریه هفِرِن جامع و فراگیر نیست، ولی یکی از نخستین ایده‌هایی است که این پیوندهای نظری را در روان‌شناسی مثبت‌نگر فراهم می‌آورد (نگاه کنید به هفرن،زیر چاپ، b). به‌راستی، غیرممکن به نظر می‌آید که رشته روان‌شناسی مثبت‌نگر با گردن‌فرازی به حیات خود ادامه دهد، بدون اینکه نقش بنیادین بدن را در ذهن و روان سالم و شادکام^۳ بپذیرد (رِسنیک و دیگران، ۲۰۰۱؛ هفرن و دیگران، ۲۰۱۰؛ هفرن و ماتری، زیر چاپ).

بدن در روان‌شناسی

هزاران سال است که ما آدمیان دست به‌گریبان پرسش پیچیده چگونگی برهم‌کنشِ تن‌‌‌ذهن هستیم. در یگانه‌انگاری (شالوده‌ تجربه‌گرایی)،^۴ که در سرتاسر پزشکی و روان‌شناسی کنونی رایج است، این باور وجود دارد که ذهن^۵ و تن یکی بوده و هیچ ویژگی غیرمادی متمایزی در میان نیست؛ اندیشه و احساس ما پیامد مستقیم کنش و واکنش‌های مادی در مغز ما است. با تمام این‌ها، حرف اصلی این فصل آن است که بدن بر هیجانات، احساسات و تجربه‌های ما تأثیر می‌گذارد. جنبش انسان‌گرایانه زمان بسیاری را بر سر گسترداندن مفهوم تجسم (چگونگی تجربه آدمیان از داشتن و به‌کارگیری بدن‌‌هایشان) نهاده