221
روان‌شناسی مثبت‌ نگر(نظریه‌ها ، پژوهش‌ها و کاربست‌ها)

را می‌سنجیم، تا به توازن تصمیمی برسیم. الگوی فرانظری بر این باور است که در مرحله‌ پیش‌تأملی دلایل مخالف [برای تصمیم و اراده تغییر] برجسته‌تر از دلایل موافق است. همینطور که فرد مراحل را به تدریج می‌گذراند، توازن تصمیمی واژگون می‌شود (پرچسکا و دیگران، ۱۹۹۴). حال، چگونه به‌سوی «خوب شدن» تغییر می‌کنیم؟ اصلاً چنین چیزی ممکن است؟ پرُچسکا بر این باور است که روی‌هم‌رفته در این الگو پیش از رسیدن شخص به مرحله حفظ و نگهداشت طولانی مدت (مرحله پایانی) پنج تلاش مورد نیاز است. گرچه پایان این فرایند به معنای جایگزینی کارهای متفاوت برای رفتارهای ناسازگارانه مختلف است؛ اما معمولاً عبارت است از نبود رفتار منفی برای شش ماه و یک روز (پرچسکا و پرچسکا، ۲۰۰۹).

بر این باوریم که الگوی فرانظری تنها الگوی موجود برای کمک به ما در تلاش برای تغییر رفتار نیست و نظرات دیگری نیز هستند؛ مانند نظریه عملِ معقول۱ (آیزِن۲ و فیشباین،۳ ۱۹۸۰)، و نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده۴ (آیزن، ۱۹۸۸، ۱۹۹۱). در تحقیقات مربوط به تغیر رفتار ناسالم (مانند سیگار کشیدن، شرب خمر، و رژیم غذایی ناسالم) حمایت‌های بسیاری برای الگوی فرانظری پِرُچِسکا وجود دارد.

راه‌های حفظ تغییرات در سبک زندگی

گیریم که رفتار خود را تغییر دادیم، چگونه آن را ادامه داده و از اُفت آن جلوگیری کنیم؟ خانواده‌ای از مفاهیم در اینجا وجود دارد که نزدیکی بسیاری با یکدیگر دارند: ۱) انضباط شخصی؛ ۲)پایداری، و ۳)خودنظم‌بخشی؛۵ که به باور ما برای فهم چرایی و چگونگی پشتکار افراد در حفظ تغییرات در سبک زندگی مهم هستند. موضوع پشتکار به ویژه در بررسی تغییراتی که به زندگی شادکام‌تر و خوشبختی بیشتر می‌انجامد مهم است. پشتکار این‌گونه تعریف می‌شود: پیگیری ارادی و خودخواسته،۶ یا تلاش پی‌درپی

1.. theory of reasoned action (TR)

2.. Ajzen

3.. Fishbein

4.. theory of planned behaviour

5.. self-regulation

6.. intentional continuation


روان‌شناسی مثبت‌ نگر(نظریه‌ها ، پژوهش‌ها و کاربست‌ها)
220

پِرُچِسکا۱ و همکارانش در دانشگاه رُد آیلند۲ تحقیق شگرفی را در حوزه تغییر رفتارهای منفی انجام داده‌اند. آنها چند دهه تحقیق درباره چگونگی ترک رفتارهای زیان‌بخشی چون سیگارکشیدن، شُرب خمر، کتک‌‌کاری، و رژیم‌های غذایی ناسالم توسط افراد را جمع‌آوری و تحلیل کردند. پرُچسکا در اصل علاقمند بود بداند که چرا و چگونه افراد به اراده و میل خودشان تغییر می‌کنند. کار او تأثیر شگرفی بر تحقیقات مربوط به اعتیاد گذاشته است. او همچنین شواهدی را برای تبیین چنین رفتارهای پیچیده انسانی ارائه می‌کند (پِرُچسکا۳ و دیکلِمِنت،۴ ۱۹۸۴؛ پرچسکا و دیگران، ۱۹۹۲، ۱۹۹۴؛ پرچسکا و وِلیکِر،۵ ۱۹۹۶).

الگوی فرانظری پرچسکا۶ پیرامون تغییر، دربردارنده پنج مرحله برای تغییر است:

 پیش از تأمّل۷

 تأمّل

 آمادگی

 اقدام

 نگهداری

در این مراحل فرایندهای تغییری‌ای وجود دارد که می‌توانند به ما برای حرکت از یک مرحله به مرحله ‌دیگر کمک کنند: افزایش هوشیاری، شرطی‌سازی تقابلی،۸ تسکین چشمگیر، ارزیابی دوباره محیط، روابط یاری‌گر، مدیریتِ تقویت،۹خودآزادسازی،۱۰ ارزیابی دوباره خود، آزادسازی اجتماعی، و کنترل محرک‌.

همگام با پیشروی در این مراحل، نحوه اندیشیدن و احساس ما نیز تغییر می‌کنیم. ابتدا، هزینه و سود

1.. James Prochaska

2.. University of Rhode Island

3.. Prochaska

4.. DiClemente

5.. Velicer

6.. Prochaska’s transtheoretical model (TTM)

7.. pre-contemplation

8.. counterconditioning

9.. reinforcement management

10.. self-liberation

  • نام منبع :
    روان‌شناسی مثبت‌ نگر(نظریه‌ها ، پژوهش‌ها و کاربست‌ها)
    سایر پدیدآورندگان :
    کیت هفرن و ایلونا بونیول، ترجمه: محمد تقی تبیک و محسن زندی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 54779
صفحه از 392
پرینت  ارسال به